Περί της οικονομικής διοικήσεως της Επτανήσου επί Βενετοκρατίας

Μέρος γενικόν

[set δύο τόμων] Το δίτομο αυτό έργο του Ανδρέα Μ. Ανδρεάδη (βλ. αρ. 202 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών) εντάσσεται τρίτο στη Σειρά Νεοελληνικής Οικονομικής Ιστορίας της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών. Το μνημειώδες αυτό πόνημα του κορυφαίου Κερκυραίου οικονομολόγου καλύπτει σχεδόν εξαντλητικά την ιστορία του βενετικού φορολογικού συστήματος και γενικότερα της βενετικής δημόσιας οικονομίας στα Επτάνησα. Όπως σημειώνει ο ίδιος, με εξαίρεση τα σταφιδικά, πριν τη δημοσίευση αυτής της μελέτης η όλη δημόσια οικονομία της Επτανήσου επί Βενετοκρατίας ήταν πράγματι terra incognita. Μετά από ορισμένες εισαγωγικές παρατηρήσεις περί της δοικητικής διαίρεσης των Επτανήσων ο συγγραφέας προχωρά, στον πρώτο τόμο, στην αναλυτική εξέταση των νομισμάτων, των μέτρων και των σταθμών που χρησιμοποιούνταν στη βενετική Ανατολή, της αρχής της κυριάρχου (Dominante) και του τρόπου ενοικίασης και είσπραξης των φόρων άμεσων, έμμεσων και έκτακτων κατά εθνικότητα, και των τελωνειακών δασμών, τους οποίους ο ίδιος απαριθμεί σε 92, της κωδικοποίησης των απολογισμών (Bilanci) των δημοσίων δαπανών και προσόδων των ετών 1582-1583 και 1736-1773. Στον δεύτερο τόμο ο συγγραφέας παρουσιάζει ειδικά τον υπολογισμό και την είσπραξη της έγγειας φορολογίας (ελαίου, οίνου, και ζώων), των τελωνειακών δασμών και των τελών διαμετακομίσεως των σιτηρών ανά νησί (Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο, Λευκάδα και Κύθηρα) το οποίο αποτελούσε ιδιαίτερο ταμείο (camera fiscal). Σε ιδιαίτερο τμήμα εξετάζεται η φορολογία της σταφίδας, του καπνού και του αλατιού, που αποτελούσε κρατικό μονοπώλιο. Η μελέτη συμπληρώνεται από επίμετρο με τους προϋπολογισμούς εσόδων και εξόδων ανά νησί του έτους 1756, από στατιστικές της γεωργικής παραγωγής (κυρίως του ελαίου της Κέρκυρας) και απογραφές του κτηνοτροφικού κεφαλαίου του δευτέρου μισού του 18ου (1766-70) και του 19ου αιώνα (1834-35, 1899) μέχρι το 1913 καθώς και από συμπληρωματική βιβλιογραφία, ελληνική και ξένη. Η αναστατική έκδοση συνοδεύεται από ευρετήριο κυρίων ονομάτων και τόπων, που συνέταξε ο Χρήστος Π. Μπαλόγλου. Περιεχόμενα: - Εισαγωγή - Οικονομική οργάνωσις - Νομίσματα, μέτρα και σταθμά - Βενετική και επτανησιακή δημόσια οικονομία - Περί των προσόδων της Επτανήσου εν γένει - Αι εν Επτανήσω δαπάναι - Αποτελέσματα της οικονομικής διοικήσεως των Βενετών