Η Ρώμη και ο κόσμος της

Το εγχειρίδιο "Η Ρώμη και ο κόσμος της" αναπληρώνει ένα κενό της σχολικής αρχαιογνωσίας, η οποία, χρόνια τώρα, επιμένει στην απόλυτη ελληνική κυριότητά της, απωθώντας με αστόχαστη υπεροψία το μερίδιο των Ρωμαίων στη συγκρότηση και στην παράδοση της κλασικής παιδείας, που αναγνωρίστηκε ως θεμέλιος λίθος των ανθρωπιστικών σπουδών και του ανθρωπισμού στο λεγόμενο δυτικό κόσμο -και όχι μόνον. Η επιστήμη της αρχαιογνωσίας συμπίπτει, ως προς το διπλό αντικείμενό της και τον δίδυμο στόχο της, με την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα. Αν το ελληνικό στοιχείο χρονικά προηγήθηκε και ποιοτικά λειτούργησε ως πρότυπο, η ρωμαϊκή του διαμεσολάβηση εξασφάλισε την πρακτική του εμπέδωση και τη διάδοσή του, έστω με κάποια δόση αυτοκρατορικής επίδειξης και μεγαλαυχίας. Από την άποψη αυτή ο ρωμαϊκός κόσμος αποτελεί δημιουργική αντανάκλαση του ελληνικού κόσμου, κάτοπτρο που διαθλά ακτίνες που υποδέχεται. Αυτή τη συνάντηση των δύο κόσμων (που δεν αποκλείει πολεμικές, πολιτικές, θρησκευτικές, ηθικές και αισθητικές διαφορές) εξελίχθηκε σε γενικότερη πολιτισμική αμοιβαιότητα. Το έγκυρο ιστορικό υλικό παρουσιάζεται σε μορφή σφιχτής, ή χαλαρής αφήγησης, αναλόγως. Εμπλουτίζεται με υπολογισμένες δόσεις μυθοπλασίας. Συχνά δραματοποιείται σε ανταγωνιστικούς διαλόγους. Ο σχολικός διδακτισμός ανακουφίζεται με ευτράπελα ανέκδοτα. Η σχολαστική σοβαροφάνεια εξουδετερώνεται με καταλυτικό χιούμορ. Σήματα της ρωμαϊκής κοσμοκρατορίας παραπέμπουν σε σύγχρονες υπεραντλαντικές φιλοδοξίες. Με δύο λόγια: σε τούτο το εγχειρίδιο η αυστηρή φιλολογία συμφιλιώνεται με την απολαυστική λογοτεχνία. Τελικώς η μακρινή Ρώμη προβάλλεται στο παρόν ως παραδειγματική σύνθεση ομοιότητας και διαφοράς: ελληνικές οι ρίζες, δικός της ο κορμός, ανάμεικτο το φύλλωμα. Δ. Ν. Μαρωνίτης.