Τρεις αγορεύσεις

Ο εθνικός διχασμός: Οι υπαίτιοι της μικρασιατικής καταστροφής: Οι υπαίτιοι των σημερινών οικονομικών μας δυσχερειών

Η συντριπτική πλειοψηφία των αφιερωμάτων για το τέλος του 20ού αιώνα, από περιοδικά έντυπα ευρείας κυκλοφορίας, καθώς επίσης και από τηλεοπτικές εκπομπές, ανέδειξε τον Ελευθέριο Βενιζέλο ως την κορυφαία προσωπικότητα της Ελλάδας γι' αυτόν τον αιώνα. Η άτυπη αυτή ανακήρυξη, δίκαιη ή άδικη, δείχνει την καθολική αποδοχή του Βενιζέλου ως εθνικού ηγέτη. Η ιστορική αξία των τριών αγορεύσεων του 1932 που δημοσιεύονται στο παρόν βιβλίο είναι μοναδική γιατί, ενώ το αρχικό θέμα ήταν η οικονομική κρίση που τότε ταλάνιζε τη χώρα, η συζήτηση στη Βουλή επεκτάθηκε στα τραγικά γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής και του Εθνικού Διχασμού. Έτσι, με τη ρητορική του δεινότητα και με τον νοηματικά πυκνό του λόγο, ο Ελευθέριος Βενιζέλος περιγράφει και αναλύει την έντονη πολιτική, διπλωματική και στρατιωτική δραστηριότητα εκείνης της εποχής: τον Εθνικό Διχασμό, την δίκη των Εξ, την προέλαση και παραμονή των ελληνικών στρατευμάτων στα βάθη της Μικράς Ασίας, τη στάση των Συμμάχων και την παγκόσμα πολιτική σκηνή, τη δική του δραστηριότητα στο εξωτερικό και τα μοιραία (κατά την γνώμη του) λάθη εκείνων που τον διαδέχθηκαν στην εξουσία. Ο Βενιζέλος πιστεύει ακράδαντα ότι η καταστροφή θα μπορούσε να αποφευχθεί και μετά τον "Σαγγάριο" και ότι η Ανατολική Θράκη θα μπορούσε να σωθεί "και την τελευταία ακόμα στιγμή". Σ' αυτές τις αγορεύσεις, όμως, ο Βενιζέλος μιλάει και για πολλά άλλα πρόσωπα και πράγματα. Κάνει μια σύντομη αναφορά στο μακεδονικό και το ρωσικό μέτωπο, περιγράφει με γλαφυρό τρόπο της συνάντησή του με το διάσημο οικονομολόγο Keynes, σχολιάζει τη στάστη των αντιπάλων του και του αντιπολιτευόμενου τύπου και αφήνει να διαφανούν οι απόψεις του για τα αστικά κόμματα και το κομμουνιστικό κίνημα της εποχής, Με τις παρεμβάσεις της αντιπολίτευσης συμπληρώνεται η εικόνα από τη Βουλή των Ελλήνων της εποχής εκείνης, και μεταφέρεται σ' εμάς σχεδόν αυτούσια.