Κρατύλος

Ή περί ορθότητος ονομάτων, λογικός

Η ιστορική σημασία του Κρατύλου έγκειται στο ότι στις σελίδες του ενσωματώνεται η πρώτη φιλοσοφική απόπειρα στην ιστορία της δυτικής σκέψης να αντιμετωπισθεί φιλοσοφικά η προβληματική της γλώσσας, και μάλιστα να συμπεριληφθούν σ ένα έργο η σχετική προσέγγιση του Πλάτωνος και προϋπάρξασες διδασκαλίες των Σοφιστών. Στον διάλογο αυτό δεν υπάρχει κάτι που να μην είναι αμφίσημο και - ακριβώς γι' αυτό - αντιφατικό. Από τις γραμμές, ωστόσο, αυτού του ζωηρότατου και εκπληκτικά πυκνού και σφιχτοδεμένου διαλόγου διαπιστώνουμε ότι τα ερωτήματα παραμένουν τεθειμένα και ανοικτά. Πρόκειται για έργο "σοβαρό" ή μήπως η σωκρατική ειρωνεία, που εδώ φθάνει και ξεπερνά τα όρια του ανεκτού αίρει την άνευ ετέρου εγγενή σοβαρότητα των πλατωνικών διαλόγων μετατρέποντας τον φιλοσοφικό διάλογο σε κωμωδία; Τον Κρατύλο ο Πλάτων τον θέλει άραγε τόσο "αντι-μεταφυσικό" όσο και, λ.χ., τον Φαίδρο στο δεύτερο μέρος του; Και η γλώσσα είναι όντως το όργανο εκείνο, με το οποίο ο άνθρωπος αυτοδιδάσκεται; Προηγούνται τα ονόματα της ουσίας του πράγματος ή όχι; Τις ιδέες τις υπερασπίζεται ο Πλάτων ή τις πολεμά; Στον Κρατύλο ελέγχεται η ορθότητα των ονομάτων, ερευνάται η αενάως μεταβαλλόμενη γλώσσα και δείχνεται η σχέση μεταξύ γλώσσας και αληθούς γνώσης των πραγμάτων.