Διάλογος ιερωμένου και ετοιμοθάνατου

Dialogue entre un prêtre et un moribund

Ετοιμοθάνατος: Φίλε μου, απόδειξέ μου την αδράνεια της ύλης και θα αποδεχτώ την ύπαρξη του δημιουργού σου· απόδειξέ μου ότι η φύση δεν είναι αυτεξούσια και θα σου επιτρέψω να της αναγνωρίσεις ένα κυρίαρχο [...] Ο Θεός σου δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία μηχανή που εσύ ο ίδιος επινόησες για να εξυπηρετήσει τα πάθη σου, και την έκανες να κινείται κατά τη φορά τους· από τη στιγμή, όμως, που θίγει τα δικά μου πάθη, θεωρώ σώφρον να την ανατρέψω [...] Αυτή η ψυχή, φίλε μου, είναι ό,τι η φύση επέλεξε να είναι· δηλαδή το αποτέλεσμα των οργάνων με τα οποία η ίδια ευαρεστήθηκε να με διαπλάσει σύμφωνα με τις βουλές και τις ανάγκες της. Και καθώς έχει εξίσου ανάγκη από αρετές όσο και από αμαρτίες, όταν την ευχαριστούσε να με οδηγήσει στις μεν, το έκανε, ενώ όταν ήθελε να με ρίξει στις δε, μου υπαγόρευε επιθυμίες και εγώ ευθύς παραδινόμουν σε αυτές. Διερεύνησε τους νόμους της αν θες να ανακαλύψεις τη μία και μοναδική αιτία της δικής μας ανθρώπινης φαυλότητας, αλλά μην αναζητήσεις σε αυτούς άλλες αρχές πέρα από τις θελήσεις και τις ανάγκες της. (D.-A.-F. de Sade)