Πολιορκία

Στην "Πολιορκία" (1953) ο συγγραφέας, με αφηγηματική μαεστρία και λόγο κοφτό κι ευθύβολο, οδηγεί ασθματικά τον αναγνώστη στο 1943, όπου τοποθετεί την αρχή του Εμφυλίου· στα τελευταία χρόνια της Κατοχής, όταν παύουν όλοι να νιώθουν "συσπειρωμένοι, αδέρφια στην κοινή συφορά"· στη σκοτεινή εποχή της συντριβής και του ευτελισμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ο Αλέξανδρος Κοτζιάς, "επίμονα πολιτικός μυθιστοριογράφος", απαλλαγμένος από "συναισθηματική καπηλεία και ρηχή πολιτική ρητορεία", έχει αναδειχθεί με το έργο του ως ο κατεξοχήν συγγραφέας της νεοελληνικής παθολογίας. Με βλέμμα διεισδυτικό, και ανεπαίσθητα ειρωνικό, υπογραμμίζει ότι εντέλει "όλα αχνοσβήνουν σαν όνειρο απόμακρο", ενόσω ο άνθρωπος, έρμαιο των παθών της Ιστορίας, των συνθηκών της εποχής και της τύχης, τελεί εν συγχύσει και γίνεται, ερήμην του, "χρήσιμος ηλίθιος". Το κατεξοχήν ηθικό αίτημά του υπέρ της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, υπέρ της μη αποξένωσης του ανθρώπου από τον ίδιο του τον εαυτό και κατά του μαζικού φανατισμού, τον καθιστά σήμερα εξόχως επίκαιρο.