Χαραμάδες του χρόνου

Les interstices du temps

Ποιήματα ποιητικής και άκρας ευαισθησίας. Η ομιλούσα ποιητική φωνή "ξεγυμνώνεται" αργά και ηδονικά σε ένα "μπολερό" που καταδεικνύει απλώς και μόνον την ώριμη τεχνική της, ενώ η ίδια η καλή ποιήτρια κρύβεται πίσω από τις λέξεις και τις γραμμές, ερωτοτροπεί με τα σημεία στίξης, λατρεύει (και λατρεύεται από) τα κενά, φάσκει και καταφάσκει στο μεγάλο θαύμα της γραφής που ισοδυναμεί με αναδημιουργία του κόσμου, με επανεφεύρεση της πραγματικότητας εξαρχής. Προδομένη ηρωίδα που καταμαρτυρεί στον εαυτό της αλλά και στην υφήλιο τη χασμώδη διάστασή τους, χαράδρα που βαθαίνει με τα χρόνια και καταλήγει σε πλήρη ασυμβατότητα. Δεν πρόκειται, όμως, για πεισιθάνατη ποιητική, αφού η αισιοδοξία πηγάζει από την επιμονή και την υπομονή, τη δύναμη της αφηγήτριας να αντέξει κάθε αντιξοότητα, φτάνει να αφεθεί ελεύθερη να τραγουδήσει τη φωτεινιά του κόσμου, όχι με την κακοδαιμονία μιας Σφίγγας αλλά με την αθωότητα των παιδιών, όταν μαθαίνουν, επιτέλους, τα όρια και διδάσκονται να κινούνται αρμονικά μέσα σε αυτά, χωρίς να κινδυνεύουν να συγκρουστούν με τα όρια ανοχής ή ελευθερίας των άλλων. Στίχοι που δεν έχουν κάποιο αναγνωρίσιμο μέτρο, εξόν από τον αργό ρυθμό μιας αναπνοής προσεκτικής, υπολογισμένης έτσι ώστε να μη μαδήσει τα ροδοπέταλα ενός μωρού λουλουδιού, που επαφίενται στη διακριτικότητά της. Όμως, παρά την έλλειψη κάποια αναγνωρίσιμης παραδοσιακής "συνταγής" πάνω στην οποία θα πατήσει η λογοτέχνις προκειμένου να χαράξει τον δικό της μουσικό "δρόμο", πρόκειται για λόγο χορευτικό, τουτέστιν ποιητικό. Αυτή η ιδιομορφία της ποιητικής, που δε θα μπορούσες να την πεις στιχουργική, αφού όλο το ποίημα, κάθε ποίημα, είναι ενότητα αδιαίρετη κι άτμητη. Ακόμα κι αν θέλει να κατακρεουργήσει κανείς το πρωτότυπο για να προβεί σε ασκήσεις κριτικής ανατομίας, πάλι δε θα μπορέσει να σπάσει την κρυσταλλώδη υφή και την αδιάπτωτη οργανικότητά του. Κάθε ποίημα είναι ένα "σώμα" ερωτικό αλλά μηδέποτε διονυσιακό κι ουδέποτε βακχίζον. Μακριά από την Μελίτα Τόκα-Καραχάλιου κάθε αμετροέπεια και παράβασις των χρηστών ηθών (συγγραφικών αλλά και καθημερινών). Η ποίησή της είναι "πολιτικώς ορθή", κατάλληλη ακόμα και για τις μικρές τάξεις των σχολείων. Έτσι, από αυτή την άποψη, θα μπορούσε να θεωρηθεί και "κλασική" χωρίς όμως να είναι κλασικίζουσα. Νεορομαντική πάντως είναι. Παραείναι ειδυλλιακή η νοσταλγία του Παραδείσου που κουβαλάει εντός της και στοιχειώνει τα γραπτά της. Είναι μια πάλλουσα ευαισθησία, ένας ψαλμός σχεδόν αλλοδιαστασιακός, που όσο περνούν τα χρόνια, τόσο φουντώνει ο θυμός της και θεριεύει η αποφασιστικότητά της να φανεί πάνω από τον βάλτο των μετριοτήτων που κατατρύχουν, κατατρέχουν και καταδυναστεύουν κάθε ανεξάρτητη φωνή που ξεφεύγει από το μέτρο των χαμηλών λόφων. Η Μελίτα Τόκα-Καραχάλιου είναι μία σημαντική, σημαντικότατη ποιητική φωνή τού καιρού μας, που ακούγεται συχνότερα στο εξωτερικό (στα γαλλικά ή στα ιταλικά) και λιγότερο στα ναρκοθετημένα από τις παρέες και τις παρεούλες εγχώρια λογοτεχνικά μας ύδατα. Και το βασικότερο: ξέρει να εξελίσσεται, να μαθαίνει, να διδάσκεται, να ακούει, να ενσωματώνει, να εγκολπώνεται καινούργιες οπτικές, μουσικές και κατευθύνσεις. Αυτό την καθιστά "νέα". Κι όσο κι αν δεν είναι ή δεν μπορεί να θεωρηθεί "πρωτοεμφανιζόμενη" είναι οπωσδήποτε μία αύρα, ένας φλοίσβος, ένα δροσερό αεράκι που μας παραπέμπει σε πέλαγα μεγάλα και σε σύμπαντα μακρινά, απροσπέλαστα για τη μυωπική φαντασία των επιπλεόντων νουφάρων. Βαθύς λόγος, στοχαστικός, φιλοσοφικός. Κωνσταντίνος Μπούρας