Το Μακεδονικό στα ξένα αρχεία

Απόρρητα έγγραφα Γιουγκοσλαβίας και Βουλγαρίας 1950-1967

Οι Εκδόσεις Μίλητος κυκλοφόρησαν τη συλλογική επιστημονική μελέτη της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών "Το Μακεδονικό στα ξένα Αρχεία: Απόρρητα έγγραφα Γιουγκοσλαβίας και Βουλγαρίας 1950-1967". Η έκδοση έρχεται πάνω στην κατάλληλη στιγμή των διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια, προσφέροντας ένα πολύτιμο όπλο στην ελληνική διπλωματία και έναν ασφαλή οδηγό στον δημόσιο διάλογο μεταξύ Ελλήνων. Για πρώτη φορά διεθνώς δημοσιεύει σημαντικά στοιχεία που αφορούν το πολύπλοκο ζήτημα και φωτίζουν άγνωστες πτυχές του από την "άλλη πλευρά του λόφου", γιατί αποκαλύπτουν την οπτική και την προοπτική υπό την οποία άσκησαν αντιστοίχως την πολιτική τους στο ευρύτερο Μακεδονικό Ζήτημα οι κυβερνήσεις της Βουλγαρίας, της τότε Ομοσπονδιακής Λαϊκής -μετά Σοσιαλιστικής- Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας και της ομόσπονδης γιουγκοσλαβικής Λαϊκής -μετά Σοσιαλιστικής- Δημοκρατίας των Σκοπίων, υπό την ψευδωνυμία "Μακεδονία", ταυτόχρονα με τα αντίστοιχα Κομμουνιστικά Κόμματα κατά την κρίσιμη περίοδο 1950-1967. Η περίοδος που μελετάται (1950-1967) είναι κρίσιμη, επειδή το 1944 είχε ιδρυθεί από τον Τίτο η ψευδώνυμη ομόσπονδη "Δημοκρατία της Μακεδονίας" και το ψευδώνυμο "μακεδονικό έθνος". Επακολούθησε αμέσως ο Εμφύλιος Πόλεμος των Ελλήνων με στρατηγικό στόχο την ενσωμάτωση της ελληνικής Μακεδονίας στη Γιουγκοσλαβία, προκλήθηκε η ρήξη Τίτο-Στάλιν το 1948 και η αποχώρηση της Γιουγκοσλαβίας από το σοβιετικό μπλοκ, που ευθύς αμέσως, υπό την ασφυκτική πίεση των Αμερικανών στην Αθήνα, οδήγησε στην αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Αθηνών - Βελιγραδίου και, τέλος, στην εφήμερη συμμαχία Γιουγκοσλαβίας - Ελλάδος - Τουρκίας. Την ίδια περίοδο, μοναδικός πυλώνας του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην περιοχή παρέμενε σταθερά η Βουλγαρία, η οποία, μεταξύ 1878-1941, διεκδικούσε αποφασιστικά τη Μακεδονία και γι' αυτό είχε αναμετρηθεί με την Ελλάδα -και είχε ηττηθεί- στον Μακεδονικό Αγώνα, στον Β' Βαλκανικό Πόλεμο το 1913 και στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους. Εξακολουθούσε, συνεπώς, να διεκδικεί -και ακόμη σήμερα διεκδικεί- πρωταγωνιστικό ρόλο στο Μακεδονικό. Η μελέτη ολοκληρώθηκε υπό την καθοδήγηση του Γιάννη Κολιόπουλου, καθηγητού της Νεότερης Ιστορίας στο Α.Π.Θ., και την εποπτεία του Ιάκωβου Μιχαηλίδη, επίκουρου καθηγητού στην ίδια έδρα, που γράφουν την εισαγωγή. Συγγραφείς του έργου είναι, για το τμήμα Βουλγαρίας, ο Σπύρος Σφέτας, επίκουρος καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Α.Π.Θ., και, για το τμήμα Γιουγκοσλαβίας, ο Κώστας Κατσάνος, ειδικός ιστορικός. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών ευχαριστεί εγκάρδια για την πρόθυμη συνδρομή τους τα Κρατικά Αρχεία των γειτονικών χωρών και στον πρόλογο του Προέδρου της προσθέτει ότι: "Αυτή η διαβαλκανική επιστημονική συνεργασία φανερώνει ότι, παρά τα επιφαινόμενα και τις προκαταλήψεις περί τα Βαλκάνια, υπάρχουν σ' όλες τις βαλκανικές χώρες ικανοί επιστήμονες και ισχυροί παράγοντες ανοικτοί στο διάλογο με τη νωπή ακόμη κοινή δραματική Ιστορία, αποφασισμένοι να δείξουν στους Λαούς τους ένα πολύ καλύτερο μέλλον, με νηφαλιότητα, με σεβασμό του αντιλόγου, με κατανόηση του διαφορετικού και με προσήλωση στην αναζήτηση του αληθινού. Είθε το παράδειγμα να επεκταθεί και να κατακτηθεί από όλους".