Ο Πατούχας

"Καλώς τονε που πρόβαλε με τση μακρές χερούκλες με τα μεγάλα μάγουλα και με τσπ ποδαρούκλες. Μετά τινας ώρας το δίστιχον έκαμε τον γύρον του χωριού, συνοδευόμενον και υπό εμπαικτικού επιθέτου. Διά να συμπληρώση το έργον της η Σπυριδολενιά, τον επωνόμασε Πατούχαν, εμπνευσθείσα από τους πλατείς του πόδας, το καταπληκτικώτερον χαρακτηριστικόν του καταπληκτικού εκείνου εφήβου". Ο έφηβος Μανώλης, που λόγω της ανοικονόμητης σωματικής του διάπλασης αποκτά το παρατσούκλι "Πατούχας", από μικρό παιδί αποφασίζει να ζήσει στη στάνη του πατέρα του, εκεί όπου ένιωθε ευτυχισμένος, αφού "ήθελε να είναι βοσκός και ήτο βοσκός". Ο χρόνος, ωστόσο, περνά και κάποτε αφυπνίζεται μέσα του ο ερωτικός πόθος. Το γεγονός τον παρακινεί, χωρίς καν να το συνειδητοποιεί, να επιστρέψει στο χωριό. Ο νεαρός βοσκός -με τις αχαλίνωτες ορμές, με την αθωότητα του πρωτόπλαστου και την επινοητικότητα του αγριμιού-, αντιμέτωπος με το δράμα της κοινωνικής προσαρμογής, επαναστατεί και αντιδρά με πλήθος κουζουλάδες. Ο "Πατούχας" υπερβαίνει το ηθογραφικό πλαίσιο, χάρη στο καταλυτικό χιούμορ του Κονδυλάκη, την ψυχογραφική του δεινότητα, το υποδειγματικά λιτό και ανεπανάληπτο ύφος του, και αναδεικνύεται σε ένα από τα απολαυστικότερα "κλασικά" έργα της νεοελληνικής πεζογραφίας.