Αλεξιάς

Βιβλία Α΄-ΙΕ΄

Στο βιβλίο περιγράφονται η άνοδος των Κομνηνών -του Αλεξίου και του αδελφού του Ισαακίου- στην εξουσία του Βυζαντινού κράτους, οι μακροχρόνιοι πόλεμοι του Αλεξίου με τους εχθρούς από τη Δύση και την Ανατολή, οι κατά καιρούς συνωμοσίες και δολοπλοκίες εναντίον του αυτοκράτορος, η διπλωματία του και η ικανότητά του να προσεταιρίζεται εχθρούς και να διαιρεί τους συμμάχους, η αυστηρή αντιμετώπιση των αιρέσεων, ιδιαίτερα των Βογομίλων, οι σχέσεις και οι διαξιφισμοί του με την Εκκλησία, η αρρώστια και οι σπαρακτικές στιγμές του θανάτου του και ο αγώνας της διαδοχής. Η "Αλεξιάς" είναι μια ζωντανή, λεπτομερής και κατά κανόνα αξιόπιστη αφήγηση, που σε κάθε σελίδα της αποκαλύπτεται η περιπαθής προσωπικότητα της συγγραφέως. Πρόκειται για μια ιστορική πηγή μοναδικής αξίας, ιδιαίτερα επειδή παρέχει μια θεώρηση της πρώτης σταυροφορίας διαφορετική από κείνη των ιστορικών της Δύσης. Όσο κι αν μεροληπτεί υπέρ του Αλεξίου, το βιβλίο προσφέρει σημαντική γνώση της διακυβέρνησής του. Οι διαγραφές των χαρακτήρων δείχνουν παρατηρητικότητα και οξεία αντίληψη. Η αφήγηση είναι ζωντανή και δραματική. Οι περιγραφές των μηχανών αποκαλύπτουν μια γνώση των θετικών επιστημών ασυνήθιστη για γυναίκα. Μαζί με τα έργα του Προκοπίου, του Μιχαήλ Ψελλού, του Νικήτα Χωνιάτη, του Ζωναρά κ.ά. η "Αλεξιάς" παραμένει ένα από τα σημαντικότερα έργα της βυζαντινής χρονογραφίας. Ο Runciman υποστηρίζει ότι οι σύγχρονοι ιστορικοί παραείναι πρόθυμοι να μειώσουν το έργο της· ο Ostrogorsky αναφέρει την "Αλεξιάδα" ως ιστορική πηγή υψίστης σημασίας· ο Vasiliev λέει ότι είναι έργο εξαιρετικά σημαντικό από ιστορικής απόψεως· ο Krumbacher γράφει ότι οι αναμνήσεις της παραμένουν ένα από τα πιο έξοχα έργα της μεσαιωνικής ελληνικής ιστοριογραφίας.