Φιλολογικά μελετήματα

Η συμπλήρωση, το 1992, δέκα χρόνων από τον θάνατο του πατέρα μου Γεωργίου Θ. Ζώρα (1908-1982) με ώθησε στην απόφαση να αφιερώσω στη μνήμη του έναν τόμο με εργασίες που συνέθεσα μέσα στη δεκαετία αυτή και που τα θέματά τους ξεκινούν από την ιδιαίτερα προσφιλή σ' εκείνον μεταβυζαντινή περίοδο και φθάνουν ως τη νεώτερη εποχή. Η εδώ αναδημοσίευση των εργασιών -με τις αναγκαίες προσθήκες και τις απαραίτητες βελτιώσεις- γίνεται σύμφωνα με τη χρονική κυρίως σχέση των προσώπων και των θεμάτων που αυτές εξετάζουν, και όχι με τη χρονολογική σειρά της πρώτης εμφανίσεώς τους στα περιοδικά όπου πρωτοδημοσιεύτηκαν. Τα θέματα των εργασιών του βιβλίου τις περισσότερες φορές αναφέρονται σε δημώδεις μεταφράσεις ή παραφράσεις παλαιοτέρων κειμένων, καθώς και σε μικρά στιχουργήματα ή σε ημερολογιακές εγγραφές και επιστολές διαφόρων γνωστών προσώπων που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των Γραμμάτων μας. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, η προσοχή και οι επιδιώξεις του γράφοντος περιορίζονται στην έκδοση των άγνωστων ή λησμονημένων κειμένων, στον σχολιασμό της μορφής τους και στην ένταξή τους στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Άλλωστε, τις περισσότερες φορές τα κείμενα αυτά από τη φύση τους δεν προσφέρονται για αισθητικές παρατηρήσεις, αλλά για γλωσσική ανάλυση, γραμματολογική παρουσίαση και τοποθέτηση. Στον παρόντα τόμο συμπεριέλαβα και τρεις ομιλίες μου: η πρώτη εκφωνήθηκε στην Αθήνα κατά τον εορτασμό της 125ης επετείου από την ίδρυση του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός (14 Δεκεμβρίου 1990), ενώ οι δύο άλλες στη Ρώμη, η μία σε διεθνές συνέδριο που διοργάνωσε ο Δήμος της Αιωνίας Πόλεως για τα σύγχρονα λογοτεχνικά περιοδικά (24 Οκτωβρίου 1992) και η άλλη στην Accademia Letteraria Italiana Arcadia (23 Φεβρουαρίου 1993). Η τελευταία ομιλία, δημοσιευόμενη για πρώτη φορά εδώ, αναφέρεται σε ποιητικό κείμενο του Λέοντα Αλλατίου (1586-1669) αφιερωμένο στη Βασίλισσα Χριστίνα της Σουηδίας (1626-1689), προς τιμήν της οποίας ιδρύθηκε το 1690 -μετά τον θάνατό της- από τον κύκλο των λογίων φίλων της η Arcadia. [...] (από το προλογικό σημείωμα του συγγραφέα)