Ημερολόγιο 1944: Λίβανος, Κάιρο, Ιταλία, Απελευθέρωση

Από το τέλος του 1943 ξέσπασαν ένοπλες συγκρούσεις ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τον ΕΔΕΣ στην κατεχόμενη Ελλάδα. Συγχρόνως υπήρξε και διαφορά απόψεως του Βρετανού πρεσβευτή Leeper, ως προς τους χειρισμούς και τον εφοδιασμό των ανταρτικών ομάδων από την Βρεττανική Στρατιωτική Αποστολή. Είχε προηγηθεί τον Αύγουστο (με πρωτοβουλία της Βρεττανικής Στρατιωτικής Αποστολής) συνάντηση στο Κάιρο εκπροσώπων των αντιστασιακών οργανώσεων (ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ) για συνομιλίες με σκοπό μια πανεθνική συνεργασία. Από την πρώτη όμως στιγμή, προβλήθηκε έντονα το ζήτημα της επανόδου του Βασιλέως, που πολλοί από τους εκπροσώπους δεν εδέχοντο, πριν από τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Τέλος υπεργάφη σχετική δήλωση των εκπροσώπων, την οποία αποδέχτηκε και η Ελληνική Κυβέρνηση (Τσουδερού). Υπήρξαν όμως έντονες αντιρρήσεις τόσο από τον ίδιο την Βασιλέα όσο και από τους Churchill και Roosvelt. Έτσι οι συνομιλίες για συνεργασία και διεύρυνση της Κυβερνήσεως δεν απέδωσαν και οι εκπρόσωποι γύρισαν στην Ελλάδα. Ύστερα από αυτά δημιουργήθηκε μια νέα κατάσταση από τους πρώτους μήνες του 1944, τόσο στην κατεχόμενη Ελλάδα όσο και στη Μέση Ανατολή, με δύο καθαρά ευδιάκριτα στρατόπεδα. [...] Σημειώνω ότι η έκδοση αυτού του τμήματος του ημερολογίου του Φιλίππου Στ. Δραγούμη (Απρίλιο-Οκτ. 1944) ήταν επιθυμία της Ζωής, που σήμερα εκπληρώνεται. Ουσιαστική ήταν άλλωστε η συμβολή της, γιατί με υπομονή και μεθοδικότητα μετέγραψε με ακρίβεια το αρχικό κείμενο του ημερολογίου του πατέρα της με τη βοήθεια και του αδελφού της Μάρκου Φ. Δραγούμη. [...] (Ι. Κ. Μαζαράκης Αινιάν, από την εισαγωγή)