Το θέατρο των πηγών και η νοσταλγία της καταγωγής

Γέρζυ Γκροτόφσκι - Εουτζένιο Μπάρμπα: στο δρόμο της ουτοπίας

Η ιστορία του θεάτρου διδάσκει ότι πίσω από κάθε μέθοδο εκπαίδευσης του ηθοποιού υπάρχει μια φιλοσοφία της ύπαρξης, μια θεώρηση του κόσμου. Στις δεκαετίες του 1960-1970, εποχή εξεγέρσεων και μεγάλων αμφισβητήσεων, ο μοντερνισμός συνυπάρχει με έναν ιδιότυπο ρομαντισμό που επικαλείται την "επιστροφή στις πηγές" και καταγγέλλει το αρνητικό στίγμα του δυτικού πολιτισμού: την απώλεια του στοιχείου της ιερότητας και της αυθεντικότητας, την παρακμή της θρησκείας και της πνευματικότητας προς όφελος της τεχνοεπιστήμης. Στο πνεύμα αυτό του αναγεννησιακού νεοουμανισμού, αναμορφωτές του θεάτρου στρέφονται στις εξωδυτικές ζωντανές παραδόσεις πρωτόγονων λαών και αιωνόβιων πολιτισμών που ακόμα επικοινωνούν με τις πηγές, από τα βάθη της Ιαπωνίας ως την Αμαζονία και από την Αϊτή ως τη Δυτική Αφρική. Ο Πολωνός Γέρζυ Γκροτόφσκι και ο Ιταλός Εουτζένιο Μπάρμπα αναδεικνύονται σε θεμελιωτές της θεατρικής ανθρωπολογίας. Η σύμπραξη ανθρωπολογίας και θεάτρου φανέρωσε το κοινό πρόβλημα της ανθρώπινης μοίρας και της ουσίας της τέχνης, στα ίχνη του προδρόμου Αντονέν Αρτώ. Στο βιβλίο αυτό, συγχρόνως δοκίμιο, προσωπική μαρτυρία και θεατρολογική μελέτη, εξετάζεται το όραμα και η έρευνα του Γκροτόφσκι και του Μπάρμπα στο χώρο της αναπαραστατικής τέχνης: Η καταγωγή του θεάτρου από το τελετουργικό, η δύναμη των αρχέτυπων και του μύθου, ο διαπαιδαγωγικός χαρακτήρας της τέχνης και η αυθεντικότητα, η θεμελιώδης σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή, η ατομική εργασία πάνω στον εαυτό μέσα από τις τεχνικές του σώματος, το παραδόσιμο των αξιών του ανθρώπου και η μοναξιά του, η γονιμότητα της ανταλλαγής του εγχώριου πλούτου μεταξύ των διαφορετικών λαών.