Παγκοσμιοποίηση και περιβάλλον

Η ομοιόμορφη οικονομική επέκταση χωρίς όρια σε έναν γεωφυσικά, οικολογικά, εθνικά, κοινωνικά και πολιτικά ανομοιογενή και πεπερασμένο χώρο, όπως αυτή που προωθεί η νεοφιλελεύθερη ουτοπία, είναι ένα σχήμα οξύμωρο. Η απόρριψή της είναι προφανής, παραμένει ωστόσο φιλοσοφική. Για να γίνει πολιτική πρέπει να περάσουμε από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο -μόνο που η μετάβαση αυτή είναι δύσκολη και απαιτεί προσεκτικά βήματα. Κάθε άτσαλα εκφραζόμενη αντίθεση στην οικονομική παγκοσμιοποίηση κινδυνεύει να μας ρίξει από τη Σκύλλα ενός καπιταλισμού χωρίς όρια στη Χάρυβδη ενός πολιτιστικού και οικονομικού επαρχιωτισμού χωρίς προοπτική. Το ένα τέρας έρχεται από ένα μέλλον, προς το οποίο δεν θέλουμε να βαδίσουμε, το άλλο τέρας επιστρέφει από ένα παρελθόν, από το οποίο θα επιθυμούσαμε να ξεφύγουμε. Τι να κάνουμε; Ας το συζητήσουμε. Προηγουμένως όμως, ας φτιάξουμε έναν κατάλογο των πραγμάτων, των τόπων, των συνηθειών, των τρόπων ζωής, των θεσμών, των μύθων, έστω, που μας αρέσουν και που θα θέλαμε να διατηρηθούν ή να αναπτυχθούν, όπως είναι ο κοσμοπολιτισμός, η πολυχρωμία, η πλανητική συνείδηση και η φρεσκάδα της "καλής" παγκοσμιοποίησης, και που δεν θα θέλαμε να δούμε να παρασύρονται και να ισοπεδώνονται από την πλημμυρίδα της "κακής". "Παγκοσμιοποίηση και περιβάλλον" δεν είναι μόνο ο τίτλος του παρόντος βιβλίου αλλά και το θέμα του κύκλου σπουδών του φετινού Θερινού Οικολογικού Πανεπιστημίου που κλείνει φέτος πέντε χρόνια από τη θεσμοθέτησή του. Το πρώτο Θερινό Οικολογικό Πανεπιστήμιο υλοποιήθηκε στην Χάλκη τον Ιούνιο του 1998 και επαναλήφθηκε στην Καλαμάτα ένα μήνα μετά, με επιτυχία που ξεπέρασε τις προσδοκίες μας. Στα χρόνια που ακολούθησαν (Πάτμος 1999, Κεφαλλονιά 2000, Σκύρος 2001 και Λήμνος, φέτος) έγινε αντιληπτό ότι ευρείς κύκλοι μαθημάτων γύρω από οικολογικά ζητήματα μπορούν να "συσπειρώσουν" την επιστημονική κοινότητα αλλά και ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων κάθε ηλικίας και επαγγέλματος προάγοντας τη σχετική προβληματική. [...] Η φετινή διοργάνωση και το παρόν έργο δεν θα είχαν πραγματωθεί χωρίς την υλική και ηθική ενίσχυση του ΥΠΕΧΩΔΕ και του Υπ. Αιγαίου. Προς τις πολιτικές ηγεσίες αλλά και στη διοίκηση των δύο Υπουργείων απεθύνουμε τις ευχαριστίες μας, όπως άλλωστε και προς τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Δημήτρη Οικονόμου για την επιστημονική και λογιστική στήριξη που παρέχει κάθε χρόνο για την υλοποίηση του Θερινού Οικολογικού Πανεπιστημίου. [...] (από τον πρόλογο του Μιχάλη Μοδινού) Περιέχονται τα κείμενα: "Το πλαίσιο" - Δήμος Τσαντίλης, "Η διπλή όψη" - Μιχάλης Μοδινός, "Παγκοσμιοποίηση και περιβάλλον: προσδοκίες, διαψεύσεις και προκλήσεις" "Το βάρος της Ιστορίας" - Βαγγέλης Πανταζής, "Η οικουμενικότητα στον κόσμο του Ομήρου" - Χρίστος Ντούμας, "Το Αιγαίο στο κέντρο του παλιού κόσμου" - Ηλίας Ευθυμιόπουλος, "Προετοιμάζοντας τη βιομηχανική επανάσταση" - Ευάγγελος Λιβιεράτος, "Η οικουμένη διευρύνεται: οι νέοι κόσμοι" "Αγορά και κοινωνία των ανθρώπων" - Αντιγόνη Λυμπεράκη-Πλάτων Τήνιος, "Παγκοσμιοποίηση, ανάπτυξη, φτώχεια και μετανάστευση" - Βασίλης Πεσμαζόγλου, "Διεθνές εμπόριο και περιβάλλον" - Βασιλική Γεωργιάδου, "Κοινωνία του ρίσκου και πολιτική" "Το οικολογικό διακύβευμα" - Λίλα Λεοντίδου, "Η πόλη της παγκοσμιοποίησης: τοπία εξουσίας και εστίες αντίστασης στον πλανητικό πολιτισμό" - Κίμων Χατζημπίρος, "Το πλανητικό οικοσύστημα: παγκοσμιοποίηση, υπανάπτυξη και προοπτικές" "Εργαλεία και πολιτικές" - Μιχάλης Σκούρτος, "Η διεθνής διάσταση των οικονομικών εργαλείων περιβαλλοντικής πολιτικής" - Γιώργος Σαμιώτης, "Από το Ρίο στο Γιοχάνεσμπουργκ: το θεσμικό πλαίσιο της παγκόσμιας περιβαλλοντικής πολιτικής" - Μιχάλης Μοδινός, "Η Συνδιάσκεψη για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και η παγκόσμια περιβαλλοντική διακυβέρνηση" - Δήμος Τσαντίλης, "Επίλογος"