Οι Αφρικανοί στην Κρήτη: Χαλικούτες

"Χαλικούτης", μια λέξη άγνωστη για πολλούς, που ακούγεται σήμερα ελάχιστα και υποτιμητικά σε ορισμένες περιοχές της Κρήτης, χωρίς ακόμα και αυτοί που την προφέρουν να γνωρίζουν τη σημασία της. Το άγνωστο και ο παράξενος ήχος της λέξης, ως και η παντελής έλλειψη βιβλιογραφίας, με οδήγησαν σε μια τριετή έρευνα ανάμεσα σε σκλάβους, αραπάδες, χαλικούτες, χαλικούτηδες, χαλιχούτες, χαλικουτιώτες, χαλδούπηδες, Βεδουίνους, Βερβερίνους, Άραβες, Αιγυπτίους, Λίβυους, Τυνήσιους, Αλγερινούς, Τούρκους, Αβησσυνούς, Αιθίοπες, Σουδανούς, Νούβιους, Κενυάτες, Νίγηρες, Σύριους, Μουσουλμάνους, Χριστιανούς, Παγανιστές και όλους αυτούς τους Αφρικανούς, που ήλθαν αναγκαστικά και έζησαν στην Κρήτη. Σκοπός της έρευνάς μου ήταν να συγκεντρώσω ό,τι είχε διασωθεί για τους Αφρικανούς που έζησαν στην Κρήτη από το 1669 (τέλος Ενετοκρατίας) μέχρι σήμερα ως σκλάβοι, απελεύθεροι σκλάβοι, οικονομικοί μετανάστες και ως έποικοι. Η έρευνα έγινε στην Κρήτη, Τουρκία και Λιβύη. Προσπάθησα να συγκεντρώσω και να αξιοποιήσω βιογραφικό υλικό, αφηγήσεις ζωής, εθνογραφικές, γεωγραφικές, ανθρωπογεωγραφικές και πολιτισμικές παρατηρήσεις, ως και ιστοριογραφικό και θρησκευτικό υλικό. Οι Αφρικανοί αποτελούσαν μια ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα στις πόλεις της Κρήτης. Έζησαν στο νησί για πολλά χρόνια, αγνοήθηκαν από τους συγγραφείς, εκτός από περιστασιακές αναφορές, και εξαφανίστηκαν, χωρίς να γνωρίζουμε, πού βρίσκονται σήμερα και αν θυμούνται κάτι από τους προγόνους τους, που έζησαν στην Κρήτη. Η ιστορία διασώζει τα ονόματα των αρχόντων, των στρατηγών, των πολιτικών ακόμα και των προδοτών. Αντίθετα αγνοεί το λαό, και ιδιαίτερα τις φτωχές κοινωνικές ομάδες που τον αποτελούν, δηλαδή τα άτομα που πρώτα γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης σε καιρό ειρήνης και πρώτα σκοτώνονται, βιάζονται και χάνουν το βίος τους σε καιρό πολέμου. Το επάγγελμά μου είναι άσχετο με τις επιστήμες της ιστορίας, της κοινωνιολογίας, της ανθρωπογεωγραφίας, της λαογραφίας και της θρησκείας. Η έρευνα αυτή έγινε από ενδιαφέρον για τις κοινωνικές ομάδες που έζησαν και ξεχάστηκαν. Οι κρίσεις είναι εντελώς προσωπικές. Ίσως η έρευνα δεν θα είχε πραγματοποιηθεί, αν δε βρίσκονταν άνθρωποι, πολλοί εντελώς άγνωστοι σ' εμένα μέχρι πριν, που πρόθυμα με βοήθησαν, χωρίς αντάλλαγμα, στη συγκέντρωση του υλικού και στην πραγματοποίηση αυτής της έρευνας. Το βιβλίο αφιερώνεται στη μνήμη του Γκάνα-Κεμάλ Τούντσμαν, ενός Κρητόφωνου απογόνου απελεύθερων Αφρικανών σκλάβων, που γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1922 και πέθανε στο Αϊβαλί το 2007. Αν και άγνωστοι μεταξύ μας πριν να ξεκινήσω την έρευνα, δεθήκαμε με μια δυνατή φιλία. Φρόντισε να μου δώσει κάθε δυνατή βοήθεια για την συγκέντρωση υλικού. Δυστυχώς όμως ήλθε το μοιραίο γι'αυτόν και δεν πρόλαβε να δει το βιβλίο έτοιμο και το πρόσωπο του στο εξώφυλλο. (πρόλογος του βιβλίου)