Ελευθέριος Βενιζέλος, Β': Από το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας εξόριστος στο Παρίσι

Ο Βενιζέλος εμφανίστηκε το 1910 ως δώρο ενός από μηχανής θεού της Ελλάδας, η οποία με τους Βαλκανικούς Πολέμους διπλασίασε τα εδάφη και τον πληθυσμό της. Δέκα χρόνια μετά τη θριαμβευτική είσοδό του στην ελληνική πολιτική, γνώρισε την εκλογική αποδοκιμασία, την 1η Νοεμβρίου 1920. Αντιμετώπισε με στωικότητα την ήττα του και εγκατέλειψε την Ελλάδα με σκοτεινό προαίσθημα για το μέλλον. Αν και απομακρυσμένος από την ενεργό πολιτική, προειδοποιούσε, ήδη από τον Απρίλιο του 1921, για την καταστροφή που έβλεπε να επέρχεται. Και όταν αυτή ολοκληρώθηκε, τον Αύγουστο του 1922, ανέλαβε στη Λωζάνη να περισώσει, ό,τι ήταν δυνατόν να περισωθεί. Όταν επανήλθε το 1928 στην ενεργό πολιτική, ούτε η διεθνής ούτε η ελληνική συγκυρία στάθηκαν ευνοϊκές για τον Βενιζέλο. Η ήττα του στις εκλογές του 1933 υπήρξε η αφετηρία μια άτυχης εμπλοκής σε συνωμοσία, η οποία κατέληξε στο κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935 -τραγική κατακλείδα στην παρουσία του στον πολιτικό βίο της χώρας. Πέθανε στο Παρίσι, εξόριστος και καταδικασμένος ερήμην σε θάνατο, στις 18 Μαρτίου 1936, κλείνοντας έτσι μία από τις πιο δημιουργικές και γεμάτες πάθη περιόδους της πολιτικής μας ιστορίας. Μιλώντας στη Βουλή τέσσερα χρόνια πριν από τον θάνατό του, είχε συνθέσει ο ίδιος, με πυκνότητα και διαύγεια, τον επικήδειό του: "Ο προκείμενος νεκρός ήτο ένας αληθινός άνδρας, με θάρρος μεγάλο, με αυτοπεποίθησιν και δι' εαυτόν και διά τον λαόν, τον οποίον εκλήθη να κυβερνήση. Ίσως έκαμε πολλά σφάλματα, αλλά ποτέ δεν του απέλειψε το θάρρος, ποτέ δεν υπήρξε μοιρολάτρης, διότι ποτέ δεν επερίμενε από την μοίραν να ιδή την χώραν του προηγμένην. Αλλά έθεσε εις την υπηρεσίαν της όλον το πυρ που είχε μέσα του, κάθε δύναμιν ψυχικήν και σωματικήν". Περιέχονται τα κείμενα: Κεφάλαιο 1 Από τις Σέβρες στη Λωζάνη Α. - Γιάννης Στεφανίδης, "Η δημιουργία της Μεγάλης Ελλάδας" - Μαρία Ρεπούση, "Ο Βενιζέλος για τα επεισόδια στη Σμύρνη" - Ηλίας Νικολακόπουλος, "Η δολοφονική απόπειρα στην Gare de Lyon… και η δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη" Β. - Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος, "Οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920" Γ. - Γιάννης Γιαννουλόπουλος, "Η Μικρασιατική περιπέτεια" Δ. - Γιάννης Γιαννουλόπουλος, "Ο διακανονισμός της Λωζάννης" Κεφάλαιο 2 Ο Βενιζέλος απών-παρών Α. - Θάνος Βερέμης, "Η εφήμερη πρωθυπουργία" Β. - Σωτήρης Ριζάς, "Η περίοδος της απουσίας 1924-1927" - Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, "Η μετάφραση του Θουκυδίδη" - Δημήτριος Λαμπράκης, "Βάσος Μαθιόπουλος", Γ. - Σωτήρης Ριζάς, "Η επιστροφή στην Κρήτη" Κεφάλαιο 3 Η μεγάλη τετραετία Α. - Νίκος Μαραντζίδης, "Η επάνοδος στην εξουσία" - Δήμητρα Σαμίου, "Η ψήφος των γυναικών" Β. - Ευάνθης Χατζηβασιλείου, "Οι επιλογές στην εξωτερική πολιτική" - Νταμλά Ντεμίροζου, "Η ελληνοτουρκική προσέγγιση στις τουρκικές εφημερίδες" - Νίκος Μαραντζίδης, "Οι αντιδράσεις των προσφύγων" - Ευάνθης Χατζηβασιλείου, "Κύπρος 1931: τα "Οκτωβριανά" Γ. - Κώστας Κωστής, "Το στοίχημα της οικονομίας: αντιμέτωποι με τη διεθνή οικονομική κρίση" Δ. - Νίκος Μαραντζίδης, "Η πορεία προς την πόλωση" - Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, "Η απόπειρα συνταγματικής αναθεώρησης" Κεφάλαιο 4 Η τελευταία πράξη Α. - Ιωάννης Κολιόπουλος, "Ο αντιβενιζελισμός στην εξουσία" - Ηλίας Νικολακόπουλος, "Η δολοφονική απόπειρα στη λεωφόρο Κηφισίας" - Ευάνθης Χατζηβασιλείου, "Ο Βενιζέλος για το Βαλκανικό Σύμφωνο" Β. - Ιωάννης Κολιόπουλος, "Το κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935" Γ. - Ηλίας Νικολακόπουλος, "Τετάρτη 18 Μαρτίου 1936, 10 π.μ. Finis Greciae..." - Βασική βιβλιογραφία - Ευρετήριο κυρίων ονομάτων