Ελληνικά παραμύθια Β΄

Τα αλληλοβορά

Το θέμα που διατρέχει τον δεύτερο τόμο ελληνικών παραμυθιών που εκδίδει σήμερα η "Εστία", μετά τα "Ελληνικά παραμύθια Α' - Οι παραμυθοκόρες", είναι η αλληλοβορά, δηλαδή ο κανιβαλισμός και μάλιστα ο ενδοοικογενειακός κανιβαλισμός, όπως ονομάζεται στην ανθρωπολογία. Στην Ελλάδα, καθώς και τις περισσότερες βαλκανικές χώρες, αλλά και στη βόρεια Αφρική, απαντούν και επικρατούν εντελώς διαφορετικές παραλλαγές των γνωστών σε όλους μας παραμυθιών, της Σταχτοπούτας, του Κυανοπώγωνα, της Γαϊδουροτομαρούς και πλήθους άλλων. Μαθαίνουμε, για παράδειγμα, πώς η Σταχτοπούτα με τις αδερφές της έφαγαν τη μητέρα τους, πώς η Γαϊδουροτομαρού ονομάζεται Ξυλομαρία, γιατί κρύβεται σε έναν κορμό δέντρου για να μην την παντρευτεί ο πατέρας της, πώς ο Κυανοπώγωνας είναι ο Τρισκατάρατος που τρώει τις κόρες του ξυλοκόπου, και άλλα πολλά. Τα παραμύθια αυτά ανήκουν στην προφορική παράδοση. Είναι καταγραμμένα, τα περισσότερα, τον 19ο αιώνα και βρίσκονται σε διάφορα αρχεία και λαογραφικά περιοδικά, άγνωστα στο ελληνικό κοινό μέχρι σήμερα. Διατηρούν ζωντανή την εικόνα ενός αρχέγονου μύθου που επιβίωσε μέσα στις λαϊκές αφηγήσεις, χωρίς να υποστεί τη λογοκρισία που γνώρισαν τα λεγόμενα παιδικά παραμύθια. Διακρίνουμε -μέσα από τις άρρηκτες και ωμές οικογενειακές σχέσεις που περιγράφονται με ζωντάνια και αμεσότητα- την ορμέφυτη τάση της αλληλοβοράς, τάση που φαίνεται ριζωμένη στον οικογενειακό πυρήνα και συνυφασμένη με τις οικογενειακές σχέσεις. Μέσα από τις ιστορίες αυτές αναγνωρίζουμε τα μυθικά στοιχεία και τις εμβληματικές εικόνες ηρώων και ηρωίδων που ανήκουν στην πανάρχαια ευρωπαϊκή μυθολογική παράδοση.