Σκαπανείς του τεχνικού πολιτισμού

Από το φωτογραφικό αρχείο της ΔΕΗ

Η πρώτη πανελλήνια παρουσίαση του φωτογραφικού αρχείου της ΔΕΗ έγινε από τη Νίνα Κασσιανού στο Συνέδριο Βιομηχανικής Αρχαιολογίας και Συντήρησης Βιομηχανικών Αρχείων που διοργάνωσε το TICCHI στη Σύρο το 1998. Ακολούθησε η παρουσίαση του ίδιου αρχείου στις "Φωτογραφικές Συναντήσεις Κυθήρων" το 2003. Η έκθεση "Σκαπανείς του τεχνικού πολιτισμού", μια παραγωγή του Φωτογραφικού Κέντρου Σκοπέλου υπό την επιμέλεια της Νίνας Κασσιανού, πρωτοπαρουσιάστηκε στη Σκόπελο το καλοκαίρι του 2005. Η έκθεση παρουσιάστηκε επίσης στο πλαίσιο του 18ου Διεθνούς Φεστιβάλ Φωτογραφίας "Φωτογκυρία 2006" στη Θεσσαλονίκη, Φεβρουάριος-Απρίλιος 2006 (οργάνωση: Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης). "Στα μεταπολεμικά χρόνια πρωταρχικό μέλημα της Ελλάδας ήταν η ανασυγκρότηση. Το σχέδιο Marshall στήριξε οικονομικά και τεχνολογικά την ανάπτυξη όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και της χώρας μας. Τον Αύγουστο του 1950 ιδρύθηκε η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (Δ.Ε.Η.) με σκοπό "να κάνει το ηλεκτρικό ρεύμα κτήμα και δικαίωμα του κάθε πολίτη". Η έκθεση είναι αφιερωμένη στο Φωτογραφικό Αρχείο της Δ.Ε.Η. και καλύπτει χρονολογικά την περίοδο από το 1950 ως το 1965 που ουσιαστικά οριοθετεί τη φάση της ανασυγκρότησης και εκβιομηχάνισης της χώρας. Σκοπός αυτής της θεματικής είναι να αποκαλύψει τις μεταβολές που συντελέστηκαν στην ελληνική κοινωνία με την διάδοση του ηλεκτρισμού, τη ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της χώρας που ακολούθησε και να δείξει πώς οι χρήσεις της ενέργειας στην καθημερινή διαβίωση μεταμόρφωσαν τη γεωγραφία του χώρου "απειλώντας" την παλιά αίσθηση του τρόπου ζωής. Παρότι φωτογραφίες του Κώστα Μπαλάφα, του Δημήτρη Χαρισιάδη και του Θανάση Τσαγκρή περιλαμβάνονται στο αρχείο της Δ.Ε.Η., εν τούτοις η έκθεση αποφεύγει να δώσει έμφαση σε αυτούς τους φωτογράφους για δύο λόγους: αφενός διότι οι γνώσεις μας για τη δράση και την εμπλοκή τους σε συγκεκριμένα έργα είναι ελλιπής, λόγω ανυπαρξίας στοιχείων, και αφετέρου διότι το φωτογραφικό υλικό στο σύνολο του παρέχει μια ολοκληρωμένη εικόνα της εποχής, πιο ουσιαστική από τις μεμονωμένες φωτογραφίες ακόμα και καταξιωμένων φωτογράφων. Για να επιβληθεί μια τάξη στο μεγάλο όγκο του αρχείου, χωρίσαμε το υλικό σε δύο υπο-ενότητες που καλύπτουν την κοινωνική διάσταση και τη βιομηχανική επέκταση. Η πρώτη προέρχεται από το φωτογραφικό αρχείο της Ηλεκτρικής Εταιρείας Αθηνών-Πειραιώς, (Η.Ε.Α.Π.) που κληροδότησε το φωτογραφικό της αρχείο στη Δ.Ε.Η. μετά την εξαγορά της το 1957 και αποτυπώνει κοινωνικές εκδηλώσεις και δρώμενα των εργαζομένων στην εταιρία ενώ η δεύτερη ασχολείται με τη βιομηχανική ανάπτυξη και τα αποτελέσματά της στην κοινωνία και στους εργαζόμενους. Η έκθεση, χωρίς να προτείνει μοναδικές ερμηνείες της δεδομένης εποχής, επιχειρεί μέσα και από μια ιστορική προσέγγιση να αναδείξει κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές αξίες που συνδέθηκαν και καθόρισαν τη νεότερη ελληνική πραγματικότητα." Νίνα Κασσιανού