Η πνευματική πορεία του γένους

Με όχημα το χειρόγραφο και το έντυπο βιβλίο, μέσα 17ου - αρχές 18ου αιώνα

Ο τρίτος τόμος της "Πνευματικής Πορείας" αποτυπώνει ποικίλες εκφράσεις του Γένους στη Δύση και την Ανατολή, όπως η ίδρυση στη Βενετία της σχολής του Θωμά Φλαγγίνη με τους δασκάλους και το επίπεδο διδασκαλίας. Παράλληλα με τη Φλαγγίνειο, θα αναδειχθούν και άλλοι πνευματικοί κύκλοι, όπως η Ακαδημία των Αβλαβών. Ως προς την εκπαίδευση, συνεχίζεται το χρονικό της Πατριαρχικής Σχολής από την περίοδο που αναλαμβάνει τη σχολαρχία ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και γίνεται λόγος για τους συνεχιστές του. Μεγάλο τμήμα του βιβλίου καταλαμβάνει η πνευματική και καλλιτεχνική έκφραση και ιδιαίτερα η ελληνική τυπογραφία στις παρίστριες ηγεμονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας κυρίως από την εποχή που Έλληνες αναλαμβάνουν το αξίωμα του οσποδάρου. Σε αντίθεση με όλες τις άλλες περιοχές υπό οθωμανική κυριαρχία, στη Βλαχία και τη Μολδαβία ασκείται η τυπογραφία από τις αρχές του 16ου αιώνα και η ελληνική από το 1642. Επίσης στο βιβλίο παρουσιάζεται το δίκαιο που επικρατούσε κατά την Τουρκοκρατία, πολιτικό και εκκλησιαστικό, και επισημαίνεται η σχέση του με το βυζαντινό μέσω της αναφοράς στις σχετικές εκδόσεις, όπως είναι η Εξάβιβλος του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου.