Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ένα μυθιστόρημα με πλαίσιο την Κατοχή, φορτισμένο με ηθικές, κοινωνικές και πολιτικές αξίες που έρχονται σε αντιπαράθεση με τη βαρβαρότητα του κατακτητή, δύσκολα γίνεται αισθητικό επίτευγμα χωρίς να παγιδευτεί απ' τη συναισθηματική αμεσότητα του θέματος. Κι όχι μόνο επειδή η συγγραφέας κέρδισε το δύσκολο βραβείο των «Δώδεκα» (1964), αλλά ο αναγνώστης διαπιστώνει ότι σ' αυτό το υποδειγματικό βιβλίο μπορεί κανείς ν' αναφέρεται στην Αντίσταση χωρίς να θυμίζει κήρυγμα ή σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Εκείνο που προκύπτει καθαρά και καταγράφεται στο Και ιδού ίππος χλωρός είναι η δοκιμασία των εσωτερικών αντιδράσεων του ατόμου μπροστά σε μια ακραία ανθρώπινη κατάσταση, όπως είναι η ωμή βία. Γιατί ο φόβος και ο κίνδυνος δεν πηγάζουν μόνο απ' την πλευρά του δυνάστη, αλλά κι απ' τα απωθημένα συναισθήματα που ελευθερωμένα απεγκλωβίζονται καθώς το τερατώδες προβάλλει ως η μόνη πραγματικότητα, προκαλώντας τον πανικό. Και τότε, υπό την επήρειά του, οι άνθρωποι στρέφονται είτε κατά του ίδιου του εαυτού, όπως ο αυτόχειρας Άγγελος, είτε, υπακούοντας στο τυφλό ένστικτο αυτοπροστασίας, κάνουν αλυσιδωτά κακό σε άλλα πλάσματα, όπως ο Αλέξανδρος που, μπροστά στη μηδενική επιλογή της επιβίωσης, εκτελεί τα αγαπημένα του σκυλιά. Και μόνον η νεαρή μητέρα Ελένη, ανοιχτή στην αγάπη, γίνεται στόχος που πάνω της δοκιμάζονται οι κρυφές εντάσεις όσων την περιβάλλουν. Η σημαντική συμβολή στην κατανόηση των ακραίων αισθημάτων λειτουργεί με τέτοιο τρόπο, ώστε οι άνθρωποι να διαπλέκονται με βαθύτερους ιστούς που δεν επιτρέπουν στους ήρωες να χαρακτηρίζονται μονοσήμαντα καλοί ή κακοί. Έτσι, με μια ελαφριά μετατόπιση, ο σκληρός Αλέξανδρος, παρά την απολυτότητά του, διαγράφεται αφάνταστα τρυφερός κι ευαίσθητος σ' ό,τι τον αγγίζει. Όμως ο αναγνώστης που ξαφνιάζεται και διχάζεται απ' την πρώτη εντύπωση, ακούσια και βαθμιαία υποχωρεί αποκομίζοντας μια σιωπηλή, εσωτερική, και γι' αυτό διαρκή, εννόηση βάθους.