Γιώργος Σεφέρης

Μελετήματα

Δεκατρία κείμενα (μαθήματα, ομιλίες, μελετήματα), συνταγμένα σε διάστημα είκοσι έξι χρόνων, συμβάλλονται εδώ, συστήνοντας την ποίηση και την ποιητική του Γιώργου Σεφέρη. Όπου τέχνη και τεχνική δεν χωρίζουν· σοφιλιασμένες η μία με την άλλη, υπερασπίζονται τον επίμονο αγώνα μιας συνομιλίας, μέσα στην οποία το ποίημα ψάχνει και ψάχνεται, ώσπου να βγει στο φως, αφήνοντας πίσω του ομόκεντρους κύκλους, σαν την πέτρα που πέφτει στο νερό. Στους ομόκεντρους κύκλους εντοπίζονται τα βασικά θέματα της ποίησης του Σεφέρη. Πρόκειται κατά κανόνα για δίδυμα ζεύγη, που ζευγαρώνουν και μεταξύ τους. Άλλα από αυτά είναι πρόδηλα, άλλα υπόδηλα, μερικά φαντάζουν έκκεντρα. Στα πρόδηλα ανήκουν: το οδυσσειακό ζεύγος "νόστος-θάνατος" (έκδηλο προπάντων στην Κίχλη)· η συζυγία "μύθος-ιστορία" (που εκμαιεύεται στο "Μυθιστόρημα", ωριμάζει στα τρία "Ημερολόγια καταστρώματος" και απορροφάται στα "Τρία κρυφά ποιήματα"). Στα υπόδηλα θέματα αναγνωρίζεται κυρίως ο διάλογος ποιημάτων και ποιητών, ποίησης και γλώσσας, ποίησης και ποιητικής, δικαιοσύνης και αδικίας. Τα δύο έκκεντρα μελετήματα ("Ο διδακτικός Σεφέρης" και η "Ποιητική και πολιτική φρόνηση στον Σεφέρη") ζητούν από τον αναγνώστη νηφάλια διάθεση και δίκαιη προσοχή, για να μην παρεξηγηθούν. Η διπλή πάντως φρόνηση, που συνέχει την ποιητική με την πολιτική στάση και αντίσταση του Σεφέρη, υπονοεί προπάντων λογική και ηθική εγρήγορση μπροστά στη βάναυση βία, εκφράζοντας συνάμα επιφύλαξη για δογματικού τύπου ανατροπές. Το κρίσιμο δίλημμα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι αν έτσι προάγεται ή οπισθοχωρεί η δύσκολα κατορθωμένη ανθρωπιά, τόσο στον ποιητικό λόγο όσο και στην πολιτική πράξη.