Νέκυια

Ομήρου Οδύσσειας λ΄

[...] Στη λ΄ ραψωδία, την γνωστή ως Νέκυια, το θέμα που υπερισχύει είναι της Νοσταλγίας και του Νόστου. Από Νοσταλγία για τον Νόστο επισκέπτεται ο Οδυσσεύς τον Άδη και συνδιαλέγεται με τον μάντη Τειρεσία και τους άλλους νεκρούς. Ολόκληρη η ραψωδία αποπνέει μια ατμόσφαιρα μελαγχολίας, ο Άδης υπάρχει ως μία υποτονική συνέχεια ζωής και το παράπονο των νεκύων είναι η νοσταλγία του πάνω κόσμου. Στην Νέκυια ό ήρωας φτάνει στο αποκορύφωμα της νοσταλγίας: δρα και επιζητεί τον νόστο μέχρι που εισχωρεί στον χώρο του Άδη. Όμως αυτός ο χώρος είναι τοποθεσία ψυχοβολής. Εκεί η νοσταλγία κινδυνεύει να απολιθωθεί και να σταματήσει η δράση για τον νόστο. Στον χώρο των νεκύων ο Οδυσσεύς δεν φοβήθηκε ούτε την συγκίνηση όταν συναντήθηκε με την ψυχή της μητέρας του, ούτε τα λόγια του Τειρεσία, "τον νόστο τον μελίγευστο ζητάς, πανένδοξε Οδυσσέα, όμως αυτόν θα σου τον κάνει δύσκολο ο Θεός". Φοβήθηκε όμως ο ήρωας την απολίθωση στην επιθυμία της νοσταλγίας, απολίθωση που θα εμπόδιζε τον νόστο. Ίσως έτσι θα μπορούσαν να κατανοηθούν οι στίχοι 633-635 στο τελευταίο τμήμα της Νέκυιας. Ο Οδυσσεύς θα ήθελε να παραμείνει στον τόπο του Άδη και να δει τους ήρωες Θησέα και Πειρίθου, άλλα φοβήθηκε μήπως η τρομερή Περσεφόνη θα του έστελνε την Γοργεία κεφαλή, αυτό το φρικώδες κεφάλι, του οποίου το βλέμμα απολίθωνε τα πάντα, από ανθρώπους μέχρι νησιά. Έτσι μπροστά στον φόβο της απολίθωσης, σε μια κατάσταση διαρκούς νοσταλγίας στον χώρο του Άδη, ο Οδυσσεύς φεύγει τρέχοντας και προστάζει τους συντρόφους του να λύσουν τις πρυμάτσες των πλοίων. Η Νέκυια μεταφράσθηκε το 1986. Με τον συνεργάτη ποιητή Α. Π. Παπαδίτσα, ο οποίος από το 1987 βρίσκεται στην αντίπερα όχθη, στον χώρο των νεκύων, χρησιμοποιήσαμε την έκδοση της Οξφόρδης. Η μεταφραστική μας προσπάθεια, όπως στους Ορφικούς και τους Ομηρικούς Ύμνους, έχει σκοπό να δείξει την διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας. Ακολουθήσαμε επομένως τους κανόνες που είχαμε θέσει και για τις προηγούμενες μεταφράσεις των ορφικών και ομηρικών ύμνων. Ελένη Λαδιά