Η δύναμη των λέξεων

Nel segno della parola

"Αν οι μεγάλες αλλαγές αναγνωρίζονται κατ' αρχήν από τις λέξεις, τότε είναι επιτακτικό να δημιουργηθεί ένα νέο λεξικό -ακριβές και όχι απατηλό- για να κατονομαστεί αυτό το τόσο σφαιρικό, κι όμως τόσο κατακερματισμένο, παρόν, το τόσο ξένο κι όμως τόσο παρεμβατικό." (Ivano Dionigi) Ο λόγος που, από αμυντικό και επιθετικό όπλο, υποβιβάζεται σε "εμπόρευμα" (Del Giudice)· ο λόγος που μετασχηματίζεται σε μέσον "κατάχρησης", όπως δείχνουν οι τραγικές πρόσφατες υπερβολές (Eco)· ο λόγος του ανθρώπου που αντιπαρατίθεται στον Θείο Λόγο και γίνεται "διαβολικός", φορέας μίσους και διχασμού (Ravasi). Τρεις σύγχρονοι συγγραφείς συνδιαλέγονται με τα βιβλικά, ελληνικά και λατινικά κείμενα, και δημιουργούν αυτή την ανθολογία, που ανατρέχει σε ορισμένες λαμπρές στιγμές της αρχαίας σκέψης για τον λόγο και τη σχέση του με την εξουσία, από τη "Γένεση" ως τις "Νεφέλες" του Αριστοφάνη και τις "Εξομολογήσεις" του Αγίου Αυγουστίνου. Σήμερα, στην εποχή της ανανεωμένης "εξουσίας της ρητορικής", η τραγωδία είναι ότι τα αφεντικά της γλώσσας εξορίζουν τους πολίτες του λόγου. Απ' αυτή την άποψη, η φιλολογία, η "αγάπη για τον λόγο", υπερβαίνει τα όρια του ειδικευμένου επιστημονικού κλάδου και ανυψώνεται σε ηθικό και πολιτικό καθήκον κάθε ανθρώπου.