Η πληροφορική τεχνολογία στην κοινωνική έρευνα

Το πρόβλημα των δεδομένων

Βασική θέση του συγγραφέα είναι ότι οι εφαρμογές των κοινωνικών επιστημών δεν περιορίζονται μόνο στη στήριξη θεωριών για ιδεολογική χρήση, κοσμοθεωριών με βάση την οργάνωση της γενικής συναίνεσης του πληθυσμού. Αντίθετα ζητείται από τις κοινωνικές επιστήμες να στηρίξουν επιστημονικά και τεχνικά, και όχι μόνο ιδεολογικά, πολιτικές σε επιμέρους τομείς. Με αυτή την έννοια καλούνται να στηρίξουν "πρακτικά" καθημερινές αποφάσεις παρέχοντας τις απαιτούμενες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά και την πορεία εξέλιξης των κοινωνικών φαινομένων, αλλά και τους τρόπους ανάλυσης αυτών των πληροφοριών. Έτσι, τα δεδομένα που παράγονται από την εμπειρική έρευνα δεν χρησιμεύουν μόνο για την τεκμηρίωση θεωρητικών γενικεύσεων, "νόμων" λειτουργίας της κοινωνίας, αλλά και για τη στήριξη αποφάσεων και τη ρύθμιση επιμέρους κοινωνικών πρακτικών. Η εμπειρική έρευνα ως μέθοδος αποτύπωσης της κοινωνικής πραγματικότητας, αλλά κυρίως ως διατύπωση τρόπων διακυβέρνησης της κοινωνίας, συγκροτεί τελικά μια τεχνολογία. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η πληροφορική τεχνολογία -και η μετάβαση στην κοινωνία της πληροφορίας- ενισχύει σημαντικά αυτές τις τάσεις και ταυτόχρονα επιβάλλει ουσιαστικές αλλαγές στην ίδια τη διαδικασία της εμπειρικής έρευνας. Το πρόβλημα της παραγωγής και της διαχείρισης των δεδομένων δεν είναι τελικά ένα απλό "τεχνικό" πρόβλημα, όπως το αντιλαμβάνονται ορισμένοι ερευνητές, αλλά ένα από τα σοβαρότερα μεθοδολογικά προβλήματα της εμπειρικής έρευνας και επομένως απαιτεί μια ειδική θεωρητική προσέγγιση. Η ανάλυση των δεδομένων έχει, εδώ και πολλές δεκαετίες, κεντρική θέση στη μεθοδολογία της εμπειρικής έρευνας. Σήμερα, ωστόσο, λόγω της εκρηκτικής αύξησης των δεδομένων σε ψηφιακή μορφή, αποκτούν προτεραιότητα μεθοδολογικές προσεγγίσεις που αφορούν στην παραγωγή και τη διαχείριση και όχι μόνο στην ανάλυση των κοινωνικών δεδομένων. Η πληροφοριακή τεχνολογία δεν παρέχει λοιπόν μόνο σημαντικές δυνατότητες επεξεργασίας στις κοινωνικές επιστήμες αλλά ταυτόχρονα τους ασκεί πιέσεις προσαρμογής της μεθοδολογίας τους στις απαιτήσεις ενός νέου κοινωνικού περιβάλλοντος.