Πλάτων και σοφιστική ρητορική

[...] Ο Πλάτων χλευάζει τη ρητορική. Σε όλους τους διαλόγους του επιτίθεται με σφοδρότητα εναντίον των σοφιστών ως δασκάλων της ρητορικής. Η στάση του απέναντι στη ρητορική είναι εξαιρετικά εχθρική, όπως εκδηλώνεται άμεση και καταγγελτική στον Γοργία, σατιρική και ειρωνική στον Μενέξενο και φαινομενικά μετριασμένη στον Φαίδρο. Στη νεότερη φιλοσοφία η σύγκρουση κορυφώθηκε στην αντίθεση Kant και Νietzsche, που αντιπροσωπεύουν τις πιο ακραίες εκδοχές της. Ο Kant υποστηρίζει ότι η ρητορική "ως τέχνη που υπηρετεί τις ανθρώπινες αδυναμίες για τους δικούς της σκοπούς (όσο καλοί κι αν είναι στη σκέψη του ρήτορος) δεν είναι άξια καμιάς εκτίμησης". Ο Νietzsche αντιθέτως αποδίδει στη ρητορική πολύ μεγάλη αξία, και στην παθιασμένη πάλη του Πλάτωνος κατά της ρητορικής βλέπει ένα σύμπτωμα λανθάνουσας επιθυμίας του φιλοσόφου για απόκτηση δύναμης και τον φθόνο του για την ισχύ και την εκτίμηση που απολάμβαναν οι ρήτορες στην αρχαιότητα. Μήπως όμως η ανελέητη και ακατάπαυστη πάλη του Πλάτωνος κατά της ρητορικής είναι απότοκος "της πάλης του για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη" (W. Jaeger) και της εδραίας πεποίθησής του ότι η ηθική ανακαίνιση της πολιτείας δεν μπορεί να στηριχθεί στα ωραιοποιημένα ψεύδη, στην κολακεία, τη φαινομενικότητα και τους καλλιεπημένους λόγους, που αποτελούν την πεμπτουσία της ρητορικής; Μήπως η σφοδρή επίθεση του Πλάτωνος κατά της ρητορικής αποτυπώνει τη βαθύτατη πίστη του φιλοσόφου ότι μόνον η αλήθεια, η επιστήμη, η δικαιοσύνη, η αρετή, δηλαδή η φιλοσοφία προάγουν και καταξιώνουν τη συλλογική και την ατομική ζωή και γενικότερα την ανθρώπινη ύπαρξη; Αυτήν την πορεία της φιλοσοφικής σκέψης του Πλάτωνος για τη ρητορική από τον Γοργία ως τον Φαίδρο φιλοδοξεί να ιχνηλατίσει η παρούσα εργασία, με την αίσθηση ότι συμβάλλει στην ανάδειξη ενός θέματος που μπορεί να ενδιαφέρει τον υπεύθυνο πολίτη, που κατακλύζεται σήμερα στην κοινωνική και πολιτική ζωή από αμετροεπείς επαγγελίες, διακηρυκτικές υποσχέσεις, κούφιες μεγαλοστομίες και κάλπικες ρητορείες. [...] (από τον πρόλογο του συγγραφέα)