Σμύρνη

Η μουσική ζωή 1900-1922: Η διασκέδαση, τα μουσικά καταστήματα, οι ηχογραφήσεις δίσκων

Εφέτος συμπληρώνονται ογδόντα χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης. Μιας πόλης που έχει αναχθεί στη σφαίρα του μύθου και του ονείρου για τη ζωή και τις μουσικές της. Ποια ήταν όμως στην πραγματικότητα η μουσική της ζωή; Ποια τα τραγούδια της και η μουσική της παρακαταθήκη που μεταλαμπαδεύτηκε στην κυρίως Ελλάδα και αποτέλεσε τις βάσεις του ρεμπέτικου και, μεταγενέστερα του σύγχρονου λαϊκού τραγουδιού; Πολλές πλευρές της μένουν ακόμη άγνωστες τόσο στο ευρύ κοινό όσο και σε αρκετούς μελετητές. Η καταστροφή της Σμύρνης και η βίαιη μετακίνηση του ελληνικού πληθυσμού έπαιξαν το ρόλο τους, ώστε η έρευνα του θέματος αυτού να συναντά τα ανυπέρβλητα πολλές φορές, εμπόδια εξαιτίας της έλλειψης ή της αποσπασματικότητας των ιστορικών πηγών. Στην παρούσα μελέτη αναδεικνύονται νέες πτυχές από την πολύμορφη μουσική ζωή της Σμύρνης την περίοδο 1900-1922. Παρουσιάζονται οι μουσικές διασκεδάσεις τόσο των λαϊκών στρωμάτων όσο και της ανώτερης οικονομικά τάξης. Γίνεται μία καταγραφή των καταστημάτων της Σμύρνης, που πουλούσαν μουσικά όργανα, φωνόγραφους, γραμμόφωνα, κυλίνδρους και δίσκους γραμμοφώνου. Εφευρέσεις του τέλους του 19ου αιώνα, που στις αρχές του 20ού βρίσκονταν στα πρώτα βήματα της εμπορικής τους παραγωγής, ενώ ανιχνεύονται ήδη από αυτή την πρώιμη εποχή οι πρώτοι «πειρατικοί» δίσκοι! Εξετάζεται με λεπτομέρεια η διαδικασία των ηχογραφήσεων και δίνονται αναλυτικοί κατάλογοι των τραγουδιών σμυρναίικου ενδιαφέροντος που ηχογραφήθηκαν πριν το 1922 - με τη μέθοδο του «χωνιού». Φωτογραφίες-ντοκουμέντα και ένα CD με 18 τραγούδια της περιόδου 1906-1912 τεκμηριώνουν και αναδεικνύουν τη μουσική ζωή μιας πολυπολιτισμικής πόλης που δεν έχει προηγούμενο, και ίσως ούτε επόμενο. Ποια είναι, όμως, σήμερα η βαθύτερη ανάγκη για την αναζήτηση και τη μελέτη αυτών των «χαμένων» παραδόσεων του Μικρασιατικού Ελληνισμού; Η απάντηση είναι ότι: Και οι πατρίδες είναι σαν τους ανθρώπους: πεθαίνουν από τη στιγμή που αρχίζουμε να τις ξεχνάμε.