Τόποι μνήμης στην καστελλοριζιακή μετανάστευση και διασπορά

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1945, το Empire Patrol, ένα βρετανικό πλοίο που μετέφερε Καστελλοριζιούς πρόσφυγες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο Καστελλόριζο μετά από τη διετή προσφυγιά τους στο Νουζεϊράτ της Παλαιστίνης, έπιασε φωτιά και ναυάγησε 28 ναυτικά μίλια έξω από το Πορτ Σαΐντ, στέλνοντας στον θάνατο 33 Καστελλοριζιούς. Κάποιοι νέοι και παιδιά που επέζησαν αργότερα μετανάστευσαν στην Αυστραλία, όπου ήδη υπήρχαν κοινότητες Καστελλοριζιών από τις αρχές του 20ού αιώνα. Εκεί ανασυγκρότησαν τη ζωή τους, αλλά και τις τραυματικές μνήμες του εκπατρισμού, της προσφυγιάς, του ναυαγίου και της επιστροφής στο κατεστραμμένο από βομβαρδισμούς και φωτιές Καστελλόριζο. Δημιούργησαν έναν πολυφωνικό, βιωματικό και νεωτερικό (στο διαδίκτυο) τόπο μνήμης για το ναυάγιο και τα πλαισιωτικά του γεγονότα, με στόχο να διατηρήσουν τη μνήμη του και να «παραδώσουν ιστορία» στους απογόνους τους, καθιστώντας το τραυματικό αυτό γεγονός, κεντρικό σύμβολο της καστελλοριζιακής ταυτότητας στη διασπορά και στοιχείο δημόσιας μνήμης στην κοινωνία της Αυστραλίας. Το βιβλίο αυτό είναι το αποτέλεσμα μακρόχρονης επιτόπιας και πολυτοπικής έρευνας της συγγραφέως στην καστελλοριζιακή κοινότητα του Περθ Δυτικής Αυστραλίας, αλλά και στις κοινότητες των Καστελλοριζιών του νησιού, της Ρόδου και της Αθήνας. Μελετά ενδελεχώς τη συγκρότηση και τη μεταβίβαση της συλλογικής, της τραυματικής και της λαϊκής μνήμης μέσα από την ανάλυση ζωντανών (προφορικών), δοσμένων και ηχητικά σε ψηφιακό δίσκο, και διαδικτυακών αφηγήσεων και τελετουργιών για το ναυάγιο. Συνδυάζοντας τα επιστημονικά εργαλεία και τις προσεγγίσεις της ανθρωπολογίας, της λαογραφίας και της προφορικής ιστορίας, επιχειρεί μια σφαιρική προσέγγιση στη μελέτη της καστελλοριζιακής διασποράς, της ιστορίας και της ταυτότητάς της στην Αυστραλία και στις σχέσεις της με τον τόπο καταγωγής της. Η ανάλυση της ανασυγκρότησης της μνήμης της προσφυγιάς και του ναυαγίου των Καστελλοριζιών της Αυστραλίας αλλά και της Ελλάδας, εισάγει επίκαιρο προβληματισμό, καθώς το ακριτικό Καστελλόριζο σήμερα υποδέχεται δεκάδες προσφύγων που συχνά αφήνουν πίσω τους ανάλογες εμπειρίες προσβλέποντας σε μια νέα ζωή σε άλλες, ιδανικά φιλόξενες, πατρίδες.