Σκιά

Ο λόγος για την τελευταία ποιητική σύνθεση του Γιώργου Βέλτσου, τη "Σκιά" του, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος τον Νοέμβριο του 2000. Πρόκειται για την όγδοη κατά σειρά ποιητική συλλογή -η πρώτη δημοσιεύτηκε το 1993. Θυμίζω ότι η ποιητική παραγωγή του Γιώργου Βέλτσου συγχρονίζεται με τη θεατρική του παραγωγή, αποτυπωμένη ήδη σε τρία έργα. Ο τίτλος της συλλογής προέρχεται από δίστιχο της διάσημης σύνθεσης του Κωστή Παλαμά "Φοινικιά" (προβάλλεται και ως μότο του βιβλίου), όπου μαρτυρούν και διαμαρτύρονται τα υποκείμενα μικρά λουλούδια κάτω από τον ίσκιο μιας αψηλής φοινικιάς. Προφανώς η παλαμική σύνθεση (που ενέπνευσε και άλλους μείζονες ποιητές μας, λόγου χάριν τον Σεφέρη) αποτελεί ένα είδος αναφορικού προτύπου για τη "Σκιά" του Βέλτσου. [...] Τόσο η έκταση όσο και η μορφή της σύνθεσης παραπέμπουν, ενμέρει ή ενόλω, σε δικά μας και ξένα πρότυπα. Από τα δικά μας αναφέρω, ενδεικτικώς, εκτός της "Φοινικιάς" του Παλαμά τον "Αλαφροΐσκιωτο" του Σικελιανού και τον "Ερωτικό λόγο" του Σεφέρη. Τα εμφανέστερα ξένα πρότυπα, συχνά ομολογημένα μέσα στο ποίημα, ανήκουν κατά σειρά στον Βαλερύ, στον Βερλαίν, στον Τζόυς, στον Ναμπόκωφ, στον Φλωμπέρ, στον Έλιοτ -σίγουρα κάποιους ξεχνώ. Πέρα από τις ομολογημένες αυτές λογοτεχνικές οφειλές της, η "Σκιά" του Βέλτσου εξονομάζει και εικαστικές ή κινηματογραφικές οφειλές. Λόγου χάριν τον Τέρνερ, τον Ματίς, τον Σεζάν, τον Θεοτοκόπουλο, τον Χαλεπά, αλλά και τον Παζολίνι. [...]" Δ. Ν. Μαρωνίτης (από ομιλία στο Μουσείο Μπενάκη, 5. 2. 2003) "Είναι η μοίρα του ποιητή, όπως των ζωγράφων του Κικέρωνος ("Academica II", 20, 86), να βλέπει περισσότερα απ' ό,τι εμείς, οι αναγνώστες του, ως προς τις σκιές και τα φωτεινά σημεία. Αν όμως ο Γιώργος Βέλτσος επιλέγει να αποδώσει ποιητικά μια "Σκιά" εριμμένη από τη φωτοβόλο "Φοινικιά" του προγόνου του Κωστή Παλαμά, τούτο δεν αντιστοιχεί στην ανάγκη του να περιγράψει κάτι που υπάρχει και που ρίχνει τη σκιά του στα μικρά λουλούδια ή αλλού -στον επίγονο, για παράδειγμα-, αλλά αντιθέτως, κάτι που δεν περιλαμβάνεται στο καθαυτό ποίημα: τη σκιώδη Ποίηση. "Σκιά" λοιπόν, γιατί η Ποίηση δεν υφίσταται παρά μόνον ως "φάντασμα", πλάσμα δηλαδή της φαντασίας και φαντασίωση, μονίμως ανεκπλήρωτη ή μερικώς εκπληρωμένη. Πλάσμα, μέσα στην αλλόκοτη τάξη του, τόσο διαφορετικό από τα υπόλοιπα, που δεν ανταποκρίνεται σε ανάγκη άλλη από αυτή που το ίδιο δημιουργεί: την ανάγκη του ποιήματος ως ομοιώματος της Ποίησης, σκιάς μέσα στη "Σκιά". [...]" Χάρης Ε. Ράπτης (από κείμενο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Εντευκτήριο", τχ. 62, Σεπτέμβριος 2003)