Η θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα

Με τη χθόνια ιδιομορφία της έκανε την εμφάνισή της στο 19ο αιώνα π.Χ. και έζησε πάνω από δύο χιλιετίες

Η μελέτη έχει στο κέντρο του ενδιαφέροντός της τη συνήθως παραμελούμενη σημασία των χθόνιων και μυστικών λατρειών και ζητεί να αποδείξει πως η ελληνική θρησκεία, στην περίοδο της ύψιστης ακμής της (στον έβδομο και έκτο π.Χ. αιώνα), αποτελούσε ήδη πνευματικό δημιούργημα εφάμιλλο της ελληνικής φιλοσοφίας, της ποίησης και των εικαστικών τεχνών. Ήταν μια "φυσική θρησκεία" που έζησε πάνω από δυο χιλιάδες χρόνια. Με τη χθόνια ιδιομορφία της πρωτοεμφανίστηκε στην Κρήτη και τη νησιωτική Ελλάδα, στην αρχή της δεύτερης προχριστιανικής χιλιετίας, και ακολούθησε επί χίλια και πλέον χρόνια μια ανοδική πορεία προς μια δογματική τελειότητα. Στην αυγή των ιστορικών χρόνων νίκησε και απώθησε στον κόσμο των μύθων ένα πρωτόγονο "πάνθεο" άγριων, τερατόρφων και ανεξιλέωτων υπάρξεων, πράγμα που επέτρεψε την απρόσκοπτη διαμόρφωση του "ολυμπιακού πανθέου", αποτελούμενου στην αρχή από θεότητες αυστηρές, οι οποίες όμως μπορούσαν να εξιλεωθούν με τη λατρεία και να συμπαρασταθούν στους ανθρώπους. Η εξελικτική πορεία της δυναμικής αυτής θρησκείας παρακολουθείται από τη γέννηση ως το θάνατό της και επισημαίνονται τα αίτια της παρακμής της, ιδίως ο φιλοσοφικός στοχασμός που ήταν απόλυτα ελεύθερος στην Ελλάδα, και η θαυμαστή ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών. Η ολυμπιακή θρησκεία άρχισε να παρακμάζει στα μετακλασικά χρόνια και παραχώρησε τη θέση της στο χριστιανισμό μόνο στον πέμπτο μ.Χ. αιώνα. Η έλλειψη επαγγελματικού ιερατείου που θα καλλιεργούσε τη μισαλλοδοξία, και η πατροπαράδοτη ανεξιθρησκεία επέτρεψαν την απρόσκοπτη διείσδυση ξένων λατρειών, οι οποίες, ασκούμενες ελεύθερα, υπονόμευσαν την ολυμπιακή θρησκεία.