Η αρμονία των σφαιρών

Η σχέση της αστρονομίας με τη μουσική

L’ harmonie des sphères

Πίσω από την προσπάθεια των επιστημόνων να εξερευνήσουν το Σύμπαν βρίσκονται δύο μεγάλα ερωτήματα. Πρώτα απ' όλα, η διάσημη ερώτηση του Λάιμπνιτς: Γιατί υπάρχει κάτι, ενώ θα μπορούσε να μην υπάρχει τίποτα; Κι έπειτα: Γιατί αυτό το κάτι εξελίχθηκε από την αρχική χαοτική κατάσταση στην οποία βρισκόταν πριν από 15 δισεκατομμύρια χρόνια, στην εξαιρετικά οργανωμένη κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα; Είναι εξαιρετικά σημαντικό, υπό αυτήν την άποψη, να επισημανθεί ο ρόλος που έπαιξε η μουσική στη γέννηση της επιστήμης. Μελετώντας τις σχέσεις ανάμεσα στους ήχους και το μήκος των ταλαντούμενων χορδών, ο Πυθαγόρας διαισθάνθηκε τη σημασία των αριθμών για την ερμηνεία του πραγματικού κόσμου. Η εξαιρετική πολυπλοκότητα εκείνου που αφήνεται να φανεί μπορεί να κατανοηθεί με τη βοήθεια κάποιων απλών στοιχείων, που μπορούν να περιγραφούν με αριθμητικές τιμές. Επομένως, το δεύτερο ερώτημα θα μπορούσε να αναδιατυπωθεί ως εξής: Γιατί υπάρχει μουσική, αντί για θόρυβο; Με αυτό τον τρόπο παραλληλίζεται η δραστηριότητα της φύσης στη διάρκεια της κοσμικής εξέλιξης και η επεξεργασία μουσικών έργων από ανθρώπους-δημιουργούς σε όλη τη διάρκεια της γνωστής ιστορίας της μουσικής. Ο Ντομινίκ Προυστ μας προσκαλεί σε μια εκτενή ιστορική "τοιχογραφία", στην οποία διαρκώς συσχετίζονται οι δύο δραστηριότητες, καταδεικνύοντας τις στενές τους σχέσεις, καθώς επίσης και τις διαφορές τους. Σκοπός του δεν είναι να δώσει μια συνοπτική εξήγηση, αλλά κυρίως να εξιστορήσει αυτή τη διπλή περιπετειώδη σχέση μέσω της οποίας ο κόσμος έγινε πιο πλούσιος, πιο όμορφος. (Χιούμπερτ Ρηβς, Αστροφυσικός) Από τον Πυθαγόρα και τους πυθαγόρειους τον 5ο π.X. αιώνα, που έδωσαν τα "σπέρματα" μιας ηλιοκεντρικής θεωρίας, συνδέοντας κάθε πλανήτη με μία νότα της κλίμακας, ως τους ερευνητές των διαστημικών πυραύλων Voyager που μετέφεραν τα μουσικά δείγματα του κόσμου μας προς τους πιθανούς πολιτισμούς στα μεσοαστρικά βάθη, η δυαδική σχέση του κόσμου και της μουσικής αψηφά το χρόνο, και μας οδηγεί σε σύγχρονες πνευματικές και επιστημονικές αναζητήσεις.