Το τέλος του Ζαρατούστρα

Κάποτε πρωτογώρισα τον Ζαρατρούστα. Ήμουν έφηβος, όταν τον πρωτογνώρισα. Και δεν μου έκαμε κακό η παράξενη αυτή γνωριμιά. Από τότε δέθηκα κοντά του. Και η μεγάλη μοναξιά του Ζαρατούστρα έγινε η μικρή μου μοναξιά... Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος ήταν τότε στην ακμή του· και, μαζί του, το πνεύμα του θανάτου και της καταστροφής που, από τις μέρες εκείνες, έγινε το πνεύμα του αιώνα μας. Δεν έφταιξε, όμως, ο Ζαρατούστρας για την πορεία που πήρε ο αιώνας μας. Ας λένε ό,τι θέλουν οι κακοί του φίλοι και οι κακοί του εχθροί· ο Ζαρατούστρας ήταν αθώος. Και μου έδειξε ο Ζαρατούστρας από τότε -πάνε περίπου σαράντα χρόνια- το δρόμο που πάει κοντά του, αλλά και το δρόμο που πάει αλλού... Γιατί δεν ακολούθησε, όμως, ο ίδιος το δρόμο που πάει αλλού; Αν θυμάμαι καλά, η απορία αυτή -ή κάποια που της μοιάζει- γεννήθηκε μέσα μου από τότε που πρωτογνώρισα τον Ζαρατούστρα. Και σήμερα λέω: ο Ζαρατούστρας είν' ελεύθερος ν' ακολουθήσει και το δρόμο που πάει αλλού... (Παναγιώτης Κανελλόπουλος) "Εκπληκτικό σε πλούτο ιδεών, σε αναστροφή με την πνευματική ιστορία της ανθρωπότητας (από τον συγγραφέα της "Ιστορίας του ευρωπαϊκού πνεύματος") και με προσωπική συμμετοχή στον λυτρωτικό προβληματισμό του σύγχρονου ανθρώπου..." (από τόν πρόλογο του Λίνου Γ. Μπενάκη)