Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Τζιάννι Βάττιμο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μεταμοντέρνας συνθήκης. Θεωρεί ότι η νεωτερικότητα με την πίστη στις "μεγάλες αφηγήσεις" έχει φτάσει στο τέλος της. Αναφέρεται στο "τέλος της ιστορίας", με την έννοια ότι πλέον δεν υπάρχει ένας ενιαίος μίτος που να οδηγεί την ανθρώπινη δράση σε κάποιο σκοπό. Ο ίδιος θεωρεί ότι η μετάβαση από τη νεωτερικότητα στη μετα-νεωτερικότητα διαμορφώνεται ως το πέρασμα από μία "ισχυρή", σκέψη σε μια "αδύναμη". Στην ισχυρή ή μεταφυσική σκέψη, το υποκείμενο σκέφτεται και μιλάει στο όνομα της αλήθειας, της ενότητας...

Το ερώτημα για το νόημα του Είναι είναι το πιο καθολικό και το πιο κενό· ταυτόχρονα όμως κείται μέσα του η δυνατότητα να εξατομικευτεί οξύτατα στο εκάστοτε εδωνά-Είναι [Dasein]. Αν μέλλουμε να πετύχουμε τη θεμελιώδη έννοια του "Είναι" και να σκιαγραφήσουμε την απαιτούμενη οντολογική εννοιολόγηση και τις αναγκαίες παραλλαγές, χρειαζόμαστε ένα συγκεκριμένο οδηγό. Η καθολικότητα της έννοιας "Είναι" δεν αντιμάχεται τον "ειδικευμένο" χαρακτήρα της έρευνας· έχουμε δηλαδή την πρόθεση να προχωρήσουμε προς την έννοια του Είναι ερμηνεύοντας ένα εδικό ον, το εδωνά-Είναι, με το οποίο σ...

Τι λόγο μπορεί να αρθρώσει ο ψυχαναλυτής απέναντι στο βιττγκενσταϊκό φιλόσοφο; Μπορεί ο φιλόσοφος να διορθώσει τον σοφό; Είναι σε θέση να διαφωνήσουν ή να συμφωνήσουν πάνω στο ίδιο ζήτημα; Πώς τοποθετείται το βιττγκενσταϊκό αίτημα για θεραπεία, καθαρότητα και ακρίβεια απέναντι στην ψυχαναλυτική τεχνοτροπία της "μετέωρης προσοχής"; Από την άλλην, πώς προσλαμβάνεται ο αναλυτικός λόγος μέσα στο γλωσσοαναλυτικό πλαίσιο;

Εδώ και μερικές δεκαετίες "ένα φάντασμα περιπλανιέται στην Ευρώπη", για την τύχη του οποίου ακόμα δεν έχει ληφθεί μια οριστική απόφαση. Πρόκειται για την έννοια του Είναι. Σε ένα εκπληκτικό κατάλοιπο βιβλίο, που γράφτηκε τα έτη 1936-1938 αλλά πρωτοεκδόθηκε το 1989, ο Martin Heidegger κάνει μια καινοτόμο και ανεπανάληπτη διείσδυση στο Είναι.

"Η υλιστική διαλεκτική βρίσκεται υπό τον ανοικτό ορίζοντα της ιστορίας, την οποία κατανοεί. Έτσι αποτίει φόρο τιμής στην ανθρώπινη ελευθερία, που είναι το μέγιστο μέλημά της." (Herbert Marcuse) "Ας μην ξεχνούμε ότι η κυριαρχία και η εκμετάλλευση δεν διαιωνίζονται μόνο στους θεσμούς της ταξικής κοινωνίας, αλλά και στα χαραγμένα από την ταξική κοινωνία ένστικτα, τις ορμές και τις επιδιώξεις· όσα οι άνθρωποι, δηλαδή οι καθοδηγούμενοι και διοικούμενοι άνθρωποι, αγαπούν, μισούν, επιδιώκουν, βρίσκουν ωραία και διασκεδαστικά κ.ο.κ. Η ταξική κοινωνία δεν χαράσσει μόνον την υ...

Το κολοσσιαίο μέγεθος του πλήθους, η δυσφορία από το συνωστισμό στις δαιδαλώδεις διαδρομές της μεγαλούπολης, η αδιαφορία και η ανωνυμία των μαζοϋποκειμένων που "μαίνονται" γύρω από την ασύλληπτη πολυμορφία των καταναλωτικών κέντρων της Μητρόπολης, αναζητώντας έστω και μια στιγμή διαφοράς, που όμως δεν είναι παρά το παραμορφωτικό προσωπείο της ομογενοποίησης, η αβάσταχτη ανία που επιφέρει ο μηχανικός καταμερισμός των πράξεων και των δραστηριοτήτων και ο οποίος ακολουθεί πιστά τον καταμερισμό της εργασίας και την τάξη των αρμοδίων ειδικών, βυθίζοντας το μαζοϋποκείμενο στην απ...

Ο Karl Popper αναζωογονεί την καντιανή ηθική της αυτόνομης βούλησης ασκώντας ριζοσπαστική κριτική στην εσενσιαλιστική δυτική μεταφυσική και τροποποιώντας το λογικό θετικισμό. Η πολεμική στον ιστορικισμό, τον ολισμό και τον Ολοκληρωτισμό, στη βάση της διαψευσιμότητας και της ανοιχτής κοινωνίας, αναδεικνύει τη μακρά παράδοση του κριτικού ορθολογισμού, οι ρίζες του οποίου ανιχνεύονται στον προσωκρατικό διαφωτισμό και τη σωκρατική άγνοια.

Τι είναι ο έρωτας και τι διακυβεύεται σε μια ερωτική συνάντηση; Σ' αυτό το ερώτημα ο Badiou δίνει μια πρωτόγνωρη απάντηση. Βασιζόμενος στο δίπολο φιλοσοφία ψυχανάλυση, ανασκευάζει με τρόπο ιδιαίτερα πειστικό όλες τις καθιερωμένες απαντήσεις: τη ρομαντική μυθολογία του έρωτα ως εκστατικής συνένωσης των ερωτευμένων, τη θεολογική σύλληψη του έρωτα ως εμπειρίας της ετερότητας, τη μοραλιστική προσέγγιση του έρωτα ως εργαλειοποιημένης αυταπάτης στην υπηρεσία της σεξουαλικότητας και, τέλος, τον μεταμοντέρνο εκφυλισμό του σε συμβόλαιο και εφήμερη περιπέτεια. Αναδεικνύει ότι ο έρωτα...

Οι θέσεις του Καστοριάδη αναφορικά με το ζήτημα της αυτονομίας, μέσα από τη διαπραγμάτευση των εννοιών της ψυχής και του ατόμου, αναδεικνύουν την άρρηκτη σύνδεση της οντολογίας και της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας της δημιουργίας με το πολιτικό πρόταγμα της κοινωνικής απελευθέρωσης. Το μάγμα της ανθρώπινης ψυχής, όπου τα ορθολογικά στοιχεία διατηρούνται μόνο "σαν επιπλέοντα συντρίμμια ναυαγίου σε τρικυμιώδη θάλασσα", επιλέγεται ως αφετηρία, καθώς η ατομικότητα αποτελεί το πραγματικό πολιτικό διακύβευμα της εποχής του θρυμματισμού των ταυτοτήτων και του άγριου ατομικισμού...

"Η νοσταλγία του άπειρου, σε ένα ον πεπερασμένο, να τι είναι ο άνθρωπος", είπε κάποιος. Η επιδίωξη του Απόλυτου είναι πανανθρώπινη. Εκφράζεται σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας ως αναζήτηση της απόλυτης αλήθειας στη φιλοσοφία, της απόλυτης, ύστατης πραγματικότητας στην επιστήμη, της εμβιώσης του μεταφυσικού απολύτου στον μυστικισμό, της απόλυτης επίγνωσης του Θεού στη θρησκεία, της έκφρασης του ωραίου στην απόλυτη μορφή στην τέχνη. Η καθολική ανθρώπινη νοσταλγία του απόλυτου υποδηλώνει οτι αυτή είναι σύμφυτη με τη συνθήκη της ανθρώπινης ύπαρξης.

Τον Σεπτέμβριο του 2003 έκλεισαν 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου μεταμαρξιστή φιλοσόφου Theodor Wiesegrund-Adorno, στοχαστή ο οποίος σημάδεψε ανεξίτηλα το πνευματικό τοπίο του 20ού αιώνα. Ήδη στη Γερμανία το 2003 έχει κηρυχτεί "έτος Adorno ". Στο πλαίσιο αυτής της αναμνηστικής επετείου δεν θα ήταν άσκοπο ένα μικρό αφιέρωμα στη σκέψη και στο έργο του. Περιλάβαμε τρία κυρίως κείμενα. Το πρώτο, ένα μικρό αντιπροσωπευτικό γραπτό του ίδιου, επιγράφεται "Θέσεις πάνω στη θρησκεία και τη φιλοσοφία σήμερα" και συγκαταλέγεται στα "αμερικανικά" κείμενα του φιλοσόφου που γράφτηκα...

Στην καθημερινή μας ζωή δεν αμφιβάλλουμε ότι οι αισθήσεις μάς παρουσιάζουν άμεσα την αντικειμενική πραγματικότητα, όμως διάφορα φαινόμενα όπως οι ψευδαισθήσεις και οι παραισθήσεις μάς οδηγούν να αναρωτηθούμε: Μήπως η πρόσβασή μας στον κόσμο μέσω της αισθητηριακής αντίληψης δεν είναι άμεση αλλά διαμεσολαβημένη; Υπάρχει άραγε ένα πέπλο της αντίληψης που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο υποκείμενο και την πραγματικότητα; Το κλασικό αυτό φιλοσοφικό ερώτημα, γνωστό στη σύγχρονη συζήτηση ως το πρόβλημα της αντίληψης, παρουσιάζεται κυρίως με τους όρους της διαμάχης ανάμεσα στον άμεσο και...

"Ο μόνος τρόπος να έχεις ζωντανή σχέση με τον άλλο είναι ο επιθετικός· μόνον όσοι προσπαθούν να υποτάξουν αλλήλους πνευματικά, είτε πρόκειται για άτομα, είτε για λαούς, φτάνουν σε μια πραγματική διαπίδυση, σε μια πνευματική αδελφοσύνη. Μόνον όταν προσπαθώ να εισαγάγω το πνεύμα μου στο πνεύμα του πλησίον μου εισδέχομαι στο δικό μου το πνεύμα του πλησίον μου. Όχι, όχι· εδώ δεν πρόκειται καθόλου για ελεύθερη διακίνηση, για το "laissez faire, laissez passer"· το ζητούμενο δεν είναι να σηκώνουμε τους ώμους αντιμέτωποι με τις ιδέες των άλλων, πόσω μάλλον αντιμέτωποι με τα συνα...

Στόχος μας είναι η ερμηνεία της οντολογίας του κορυφαίου Γάλλου φαινομενολόγου M.Merleau-Ponty (1908-1961). Με αφετηρία την έννοια της 'Μορφής' (Gestalt) οδεύουμε προς την τελική θέση του Ποντύ περί 'Ολισμού' στο "Le Visible et l'invisible". Η ερμηνεία της οντολογικής έννοιας της Μορφής, ως σχέσης φιγούρα-φόντο στοιχειώνει την πρώιμη οντολογία του φιλοσόφου (Structure du comportement.) Το φόντο είναι το βάθος επί του οποίου η φιγούρα αναδύεται. Το ερώτημα για το Είναι διαποτίζει εξ αρχής την φιλοσοφία του Ποντύ. Μέσω περαιτέρω της έννοιας του 'ιδίου σώματος' (Ph?nom?nolo...

Ανήκουμε στη Δύση; Τι μας συνδέει με τη Δύση και τι μας χωρίζει; Οι Έλληνες "δώσαμε τα φώτα" στους Δυτικούς; Ή είναι οι Δυτικοί που διέσωσαν την αρχαιοελληνική κληρονομιά, ενώ εμάς μας απέκοψε από αυτήν ο χριστιανισμός και η τουρκοκρατία; Το κυρίως πεδίο όπου μπορούν να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, δεν είναι τα ιστορικά γεγονότα. Είναι οι προϋποθέσεις τους: τα κίνητρα- αιτίες και οι σκοποί, το "νόημα" που δίνουμε οι άνθρωποι στην ύπαρξη, στον κόσμο, στην Ιστορία. Πεδίο όπου γεννιώνται οι συγκλίσεις και οι διαφορές Ελληνισμού και Δύσης, είναι η φιλοσοφία. Χωρίς σπουδή τω...

Κομψότατος και σεβαστικός χαιρετισμός -με τα λόγια του ίδιου του ακαδημαϊκού: "αφιέρωσα τη ζωή μου σ’ αυτούς τους Μικρούς επειδή πάντα τους αγάπησα με βαθύ σεβασμό"- στη νέα γενιά. Μερικοί θα τον βρουν υπεραισιόδοξο. Και όμως, έχοντας πάντα κατά νου τι γίνεται στην υπόλοιπη όλο και πιο δικτυωμένη οικουμένη, ας δούμε επιτέλους τι συμβαίνει και στα δικά μας τα λημέρια. Χώρια τους όλο και πιο ευρηματικούς ιστότοπους, σφύζουν αυτήν τη στιγμή το κέντρο αλλά και οι περιφέρειες από νεανικά hubs, συνεργατικούς/συνδημιουργικούς χώρους. Σφυρηλατούνται όχι μόνον νέες μορφές γνώσης, επ...

"Το έργο εμπεριέχει τρία σαφώς οριοθετημένα -βάσει του θέματος και της μεθόδου- μέρη. Το πρώτο, αφιερωμένο στην μνήμη και στα μνημονικά φαινόμενα, τίθεται υπό την αιγίδα της φαινομενολογίας με την χουσσερλιανή έννοια του όρου. Το δεύτερο, που αναφορά έχει την ιστορία, υπάγεται σε μία επιστημολογία των ιστορικών επιστημών. Το τρίτο, που κορυφώνεται σε έναν στοχασμό πάνω στην λήθη, εντάσσεται στα πλαίσια μιας ερμηνευτικής της ανθρώπινης ιστορικής συνθήκης που είναι η δική μας. Τα τρία αυτά μέρη δεν κάνουν ωστόσο τρία βιβλία. Παρά το γεγονός ότι τα τρία κατάρτια φέρουν διαπ...

Στο θεμελιώδες αυτό έργο του ο Georges Bataille αναζητά την λεγόμενη "εσωτερική εμπειρία". Περιγράφει δε, με τρόπο εξόχως λογοτεχνικό, τις μεθόδους που ακολούθησε για την επίτευξη αυτού του "σκοπού". Τi είναι όμως αυτή η "εσωτερική εμπειρία"; Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι "η εμπειρία του βιώνειν", ενώ κάποιος άλλος θα έλεγε ότι πρόκειται απλώς για την ίδια τη ζωή. Το θέμα που ο Bataille αναλαμβάνει να περιγράψει είναι βεβαίως κάτι που δεν μπορεί να υπηρετηθεί εύκολα από τις λέξεις. Αυτό τον οδηγεί σε μια δημιουργική "σύγκρουση" με τη γλώσσα. Θα λέγαμε ότι επιστρατε...