Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τα "Ζητήματα θεωρίας των επιστημών της φύσης" είναι μια συλλογή αυτόνομων κειμένων που ασχολούνται με επιλεγμένα ζητήματα της θεωρίας της επιστήμης και ειδικότερα της θεωρίας των επιστημών της φύσης, δηλαδή της Φυσικής, της Χημείας και των υποκλάδων τους. Για τους συγγραφείς η επιστήμη δεν είναι απλώς ένα διατεταγμένο σύνολο από νόμους και θεωρίες, αλλά μια δυναμικά εξελισσόμενη διαδικασία με διαμάχες, αντιπαραθέσεις και ανατροπές θεωριών και ως εκ τούτου η μελέτη της κάθε επιστήμης δεν είναι δυνατόν να αποκοπεί από τη μελέτη της ιστορίας της. Τα κείμενα του βιβλίου...

Τον Μάιο του 2006 πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, το οποίο συν-διοργανώθηκε από την Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία και τον Τομέα Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Θέμα του Συνεδρίου ήταν η «Φιλοσοφία των Επιστημών», και μέσα στους στόχους του περιλαμβανόταν η διερεύνηση και η ανάπτυξη προβλημάτων που αναφέρονται στα θεμέλια, στη φύση και το χαρακτήρα των επιστημών, στη μέθοδο και την κριτική αξιολόγηση των επιστημονικών θεωριών, στη λογική της επιστημονικής ανακάλυψης, σε ένν...

Τον Μάιο του 2006 πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, το οποίο συν-διοργανώθηκε από την Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία και τον Τομέα Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Θέμα του Συνεδρίου ήταν η «Φιλοσοφία των Επιστημών», και μέσα στους στόχους του περιλαμβανόταν η διερεύνηση και η ανάπτυξη προβλημάτων που αναφέρονται στα θεμέλια, στη φύση και το χαρακτήρα των επιστημών, στη μέθοδο και την κριτική αξιολόγηση των επιστημονικών θεωριών, στη λογική της επιστημονικής ανακάλυψης, σε ένν...

Ο πιο γνωστός βιολόγος της εποχής μας σε ένα αποκαλυπτικό έργο. Ένα βιβλίο που ξεχειλίζει από το πάθος του Ρίτσαρντ Ντόκινς για όλα τα θέματα που τον απασχολούν, για όλα τα θέματα που μας αφορούν και επηρεάζουν άμεσα τη ζωή μας. Με πειστικότητα και σφρίγος, τα κείμενα εκφράζουν το θεμελιώδες αξίωμα του συγγραφέα: "αναζήτησε την αλήθεια"! "Είμαι πολύ εχθρικός απέναντι σε κάθε οργανωμένη θρησκεία διότι είναι εξαιρετικά δεσποτική. Έχει δύναμη, ασκεί επιρροή, απαλλάσσεται από τη φορολογία και επιβάλλεται συστηματικά στους νέους. Και δεν συμφωνώ με το επιχείρημα ότι είναι αβ...

Στην εποχή της μεταγονιδιωματικής περιόδου, τα μυστικά της ζωής διερευνώνται τώρα δια μέσου της σύγκλισης των προσπαθειών των βιολόγων, των φυσικών και των μαθηματικών. Πώς θα κατανοήσουμε την σημασία για αυτή την δραματική διαδοχή στους φαινομενικά διαφορετικούς στόχους, για αυτή την εναλλαγή των ελπίδων και της αυταπάτης; Στο παρόν καινοτόμο βιβλίο, ο Michele Morange, για να αντιληφθούμε αυτές τις δυσκολίες και πολλές άλλες ανάλογες που αναδύονται στους βιολογικούς κλάδους, μας προτείνει ένα κλειδί. Οι εντυπωσιακές ανακοινώσεις αντικατοπτρίζουν τις διαψευσμένες ακόμη ε...

Το βιβλίο αυτό αντιστοιχεί σε ένα μάθημα που δίδαξα κατά τη δεκαετία του '80 επί έξι (ή επτά;) έτη στους τεταρτοετείς φοιτητές του Φυσικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επρόκειτο για ένα μάθημα με ασαφή τίτλο και απροσδιόριστο περιεχόμενο. Επιχείρησα τότε να διαμορφώσω μια διδασκαλία ανάλυσης των θεμελίων της Φυσικής. Ποιο είναι όμως το νόημα και η χρησιμότητα ενός τέτοιου μαθήματος και, αντίστοιχα, του σημερινού βιβλίου; Βάση της διδασκαλίας της Φυσικής είναι η ανάλυση των φυσικών θεωριών, η λύση προβλημάτων και η εξοικείωση με την πειραματική πρακτική. Εντούτοις,...

Η παρούσα μελέτη εκφεύγει των συνηθισμένων φιλοσοφικών προσεγγίσεων του έργου του Εμπεδοκλή. Γραμμένη από έναν θετικό επιστήμονα εστιάζεται σε έναν τομέα ασυνήθιστο για τους ασχολούμενους με τον συγκεκριμένο προσωκρατικό φιλόσοφο. Σκοπός της είναι να καταδείξει τις αντιστοιχίες που εντοπίζονται ανάμεσα στο στοχασμό του Εμπεδοκλή και στις σύγχρονες θετικές επιστήμες, χωρίς να προβαίνει σε ερμηνείες των αποσπασμάτων που αλλοιώνουν τη σκέψη του φιλοσόφου.

Οι μετρήσεις έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση των κοινωνιών, στη διακυβέρνηση των κρατών και στην πρόοδο που σημειώθηκε από την αυγή του πολιτισμού. Μήκος, επιφάνεια, όγκος, γωνία, βάρος, αξία, γλώσσα, και χρόνος ποσοτικοποιήθηκαν και συστηματοποιήθηκαν για να σημειωθούν τα όρια της γης, να αναπτυχθούν οι καλλιέργειες, να κατασκευαστούν παλάτια, να ξεκινήσει το εμπόριο αγαθών, να επιβληθούν φόροι, να δημιουργηθούν αρχεία και να διοργανωθούν γιορτές. Με την συμβολή της επιστήμης οι μετρήσεις οδήγησαν στο σύγχρονο κόσμο των αυτόματων ταμειακών μηχανών, των τηλε...

Το "Επιστήμη και αλήθεια" αποτελεί μια κριτική υπεράσπιση της θέσης ότι η επιστήμη είναι ο καλύτερος τρόπος που έχουμε επινοήσει για να κατανοούμε τον κόσμο. Ο επιστημονικός ρεαλισμός -το βασικό νήμα που διατρέχει το βιβλίο- είναι η φιλοσοφική θέση που χαρακτηρίζεται από γνωσιακή αισιοδοξία. Δεν υποστηρίζει απλώς ότι η επιστήμη στοχεύει στο να ανακαλύψει την καθορισμένη και ανεξάρτητη από τον νου δομή του κόσμου, αλλά προσθέτει ότι εν γένει επιτυγχάνει σε αυτό τον σκοπό. Οι ώριμες και επιτυχημένες στις προβλέψεις τους επιστημονικές θεωρίες είναι καλά επικυρωμένες και προσεγ...

Το αρχαίο κείμενο του συγγράμματος του Αρχιμήδους "Περί της Μεθόδου των Μηχανικών Θεωρημάτων" έγινε γνωστό στην επιστημονική κοινότητα την περίοδο 1906-1910, όταν ο μεγάλος Δανός φιλόλογος J. L. Heiberg το εντόπισε και κατώρθωσε να το διαβάσει μέσα από ένα "παλίμψηστο" (αυτό που τελικώς δημοπρατήθηκε από τον οίκο Christies, το 1998, στη Ν. Υόρκη). Το εν λόγω σύγγραμμα κατέχει εξέχουσα θέση στην αρχαία ελληνική μαθηματική γραμματεία, δεδομένου ότι μέσα σ' αυτό επιλύονται, για πρώτη φορά, προβλήματα ευρέσεως του όγκου (ή του κέντρου βάρους) γεωμετρικών σχημάτων, όπως σφαίρ...

Ιδεολόγοι της ανερχόμενης αστικής τάξης πρόβλεψαν "τον θάνατο των θεών". Και όμως, οι θεοί δεν πέθαναν! Σήμερα μάλιστα επιστρέφουν αείζωοι, στη "μετανεωτερική" κοινωνία μας. Το παρόν βιβλίο δεν αποτελεί "πραγματεία" περί θρησκείας. Δεν επιχειρεί να ερμηνεύσει συνολικά το θρησκευτικό φαινόμενο ως μορφή κοινωνικής συνείδησης. Στόχος του είναι να αναδείξει και να ερμηνεύσει την ιστορικά διαφοροποιούμενη σχέση των επιστημών με τη χριστιανική θεολογία και την πρακτική της εκκλησίας, η οποία αντιμετώπισε με εχθρότητα τις αναδυόμενες επιστήμες και σήμερα επιχειρεί να τις ιδιοπο...

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης υπήρξε αναντίρρητα ένας από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του εικοστού αιώνα, ένας βαθύνους και οξυδερκής μελετητής της κοινωνίας και της πολιτικής, αλλά και της ψυχανάλυσης και της επιστήμης. Η άρρηκτη σχέση φιλοσοφίας και επιστήμης, η σημασία της συνειδητοποίησης αυτής της σχέσης αλλά και των διακριτών ρόλων της φιλοσοφίας και της επιστήμης στην κοινωνία και κατ' επέκταση στην ιστορία του ανθρωπίνου πολιτισμού, καθώς και η αγωνία του Καστοριάδη για τους προσανατολισμούς και την πορεία αυτών των δυο πνευματικών δραστηριοτήτων στην εποχή μας, αποτελ...

Τα δοκίμια που συνθέτουν τον τόμο αυτόν αποτελούν δημοσιεύματά μου σε ξένα κυρίως περιοδικά ή συλλογικούς τόμους μετά το 1994 έως σήμερα, μαζί με μία νέα μελέτη μου που αναφέρεται στη σχέση της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας με τη σύγχρονη επιστήμη. Συνεκτικός τους ιστός είναι η προσπάθεια να αναδείξω τη βαθιά συγγένεια που συνδέει τον Αριστοτέλη με τη σύγχρονη επιστημονική σκέψη. Το εγχείρημα αυτό αποτελεί μία νέα πρόταση ανάγνωσης της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας, ώστε να ανασκευασθεί η παγιωμένη αντίληψη για την "παταγώδη", όπως χαρακτηρίσθηκε, "αποτυχία" του Α...

Στο βιβλίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα το διάσημο έργο του Σοβιετικού μαρξιστή φυσικού, ιστορικού και φιλοσόφου Boris Hessen (1893-1936). Οι κοινωνικές και οικονομικές ρίζες των Αρχών της Φυσικής Φιλοσοφίας του Νεύτωνα, το οποίο είχε παρουσιαστεί ως ανακοίνωση στο 2ο Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας των Επιστημών και των Τεχνικών που έγινε στο Λονδίνο το 1931. Το έργο του Hessen κατέχει στην ιστοριογραφία της ιστορίας των επιστημών μια μοναδική θέση, διότι με αυτό επιχειρήθηκε για πρώτη φορά μέσω της μαρξιστικής θεωρίας η ανάγνωση, η κατανόηση και η ανασυ...

Το ερώτημα "αν υπάρχει θεός" είναι πολλαπλά άτοπο. Κατά πρώτον, για τη θεολογική, και ειδικότερα τη χριστιανική σκέψη, καθώς εκείνη προσεγγίζει τον θεό λατρευτικά και υπερβατικά, δίχως ενδιαφέρον ανάπτυξης επιστημονικής επιχειρηματολογίας, προς απόδειξη μιας ακράδαντης γι' αυτήν βεβαιότητας. Περαιτέρω είναι άτοπο το ερώτημα τούτο και για τον πιστό, αφού εκείνος ακράδαντα νιώθει την ευλογία του θεού, ως πραγματικότητα της δικής του ύπαρξης, και με εμπιστοσύνη δέεται να του σταθεί η θεία χάρη σκεπή και προστασία του ίδιου και των αγαπημένων του. Είναι άτοπο το ερώτημα ε...

Η νεωτερικότητα δεν είναι μια εποχή με αυστηρά χρονολογικά όρια, αλλά μάλλον ένα πλέγμα μεθοδολογικών παραδοχών και αξιολογικών δεσμεύσεων που δεν παράγουν κανένα καθολικά αποδεκτό ή υποχρεωτικό πλαίσιο για τον στοχασμό και την πράξη. Η θεμελιακή της προϋπόθεση είναι η ριζική αποδέσμευση της συνείδησης από την παραδοσιακή αυθεντία και το δικαίωμα κριτικής όλων των παραδεδομένων τρόπων του σκέπτεσθαι και ζην. Το παρόν βιβλίο είναι ένα πανόραμα των εννοιολογικών αναζητήσεων που οδήγησαν στην κρίσιμη αυτή καμπή του πολιτισμού με έμφαση κάθε φορά στο ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιό...

Όταν η καινοφανής επιστήμη της πολυπλοκότητας βρίσκει την εφαρμογή της στην ανάλυση της κοινωνίας. Τα περισσότερα βιβλία σχετικά με τη θεωρία του χάους και της πολυπλοκότητας πραγματεύονται το θέμα τους υπό το πρίσμα της φυσικής, της χημείας, των μαθηματικών, της βιολογίας και του μάνατζμεντ. Αντίθετα, σε αυτό το κριτικό δοκίμιο η συγγραφέας εστιάζει στην κοινωνική σκέψη, όπως αυτή επαναπροσδιορίζεται υπό την επίδραση των επιστημών της πολυπλοκότητας, καλύπτοντας έτσι ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. Κυρίως, όμως, υπερβαίνοντας την απλή παράθεση των πολλαπλών ερμηνευ...

Μέσα από την οπτική των σπουδών επιστήμης και τεχνολογίας, ο συλλογικός αυτός τόμος επικεντρώνεται στο επιστημονικό εργαστήριο ως κατεξοχήν χώρο παραγωγής γνώσης στις φυσικές κυρίως επιστήμες και τις επιστήμες της ζωής. Η έμφαση δίνεται στις μεταλλάξεις που υφίσταται ο φυσικός χώρος του επιστημονικού εργαστηρίου σε μια διάρκεια πέντε αιώνων. Οι αλλαγές αυτές οδηγούν ταυτόχρονα στο μετασχηματισμό των πολιτικών συνεργασίας μεταξύ των επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων, της ιεραρχικής δομής των ερευνητικών ομάδων με βάση το φύλο και πολύ περισσότερο της ίδιας της επιστημονικ...

Το βιβλίο αυτό προσεγγίζει με κατανοητό και ευχάριστο τρόπο τις 50 σημαντικότερες επιστημονικές θεωρίες! Ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται η επιστήμη έχει σημασία για όλους μας. Οι σημαντικές αποφάσεις δεν θα πρέπει να λαμβάνονται αποκλειστικά από επιστήμονες. Θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα ευρύτερης δημόσιας συζήτησης. Ωστόσο για να γίνει αυτό θα πρέπει όλοι μας να έχουμε μια αντίληψη των βασικών επιστημονικών ιδεών. Και, βέβαια, πέρα από τις πρακτικές τους εφαρμογές, αυτές οι ιδέες θα πρέπει να αποτελούν μέρος της κοινής μας κουλτούρας. Οι μεγάλες επιστημονικ...