Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ήταν άραγε καλό ή κακό ότι ο "μεταμοντερνισμός" του Κουν θριάμβευσε πάνω στο "θετικισμό" του Πόππερ; Μια προκλητική ματιά σε μια αναμέτρηση-ορόσημο για την ιστορία της επιστήμης. Το 1965 ο Τόμας Κουν και ο Καρλ Πόππερ συναντήθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου σε μια από τις πιο βαρυσήμαντες (όπως έμελλε να φανεί) φιλοσοφικές διαμάχες του 20ού αιώνα. Το διακύβευμα ήταν ούτε λίγο ούτε πολύ η ψυχή της επιστήμης και κανένας κλάδος δεν έμεινε άθικτος από τις συνέπειες της αναμέτρησης. Σήμερα, το κορυφαίο βιβλίο του Κουν, "Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων", παρα...

Στον παρόντα τόμο με τίτλο "Λαβύρινθοι, γνωσιολογικά ρήγματα, φιλοσοφικά σπαράγματα και παραμυθίες" περιέχονται 29 επιλεγμένα κείμενα φιλοσοφίας γραμμένα από τον Δ. Α. Αναπολιτάνο μεταξύ 1980 και 2016. Τα κείμενα αυτά ανήκουν στις περιοχές της ιστορίας της φιλοσοφίας, της φιλοσοφίας των μαθηματικών, της φιλοσοφίας της επιστήμης, της φιλοσοφίας της ιστορίας, καθώς και σε περιοχές της φιλοσοφίας, που σχετίζονται ή γειτνιάζουν με τα προβλήματα της ελεύθερης βούλησης, της ευθύνης και του ρόλου της ιδεολογίας στα ανθρώπινα δρώμενα. Αντιμετωπίζονται συγκεκριμένες, γνωσιολογικά...

Η φιλοσοφία -η καθαυτό φιλοσοφία, όπως την εννοούσε ο Πλάτων- είναι σήμερα εφικτή, με τη φιλοδοξία της αλώβητη. Η παρακμή που γνώρισε τον 19ο αιώνα οφείλεται στο ότι ταυτίστηκε, "συγκολλήθηκε", διαδοχικά με ένα μόνο από τα πεδία στα οποία αναδύεται, πέρα από τη γνώση, μια αλήθεια: συγκόλληση με το επιστημονικό (θετικισμός), με το πολιτικό (μαρξισμός), κατόπιν με το ποιητικό πεδίο (Νίτσε και, κυρίως, Χάιντεγκερ). Βέβαια, τα μαθηματικά, η ποίηση, η πολιτική ως επινόηση και ο έρωτας ως σκέψη συνιστούν ακριβώς τέσσερις όρους της φιλοσοφίας. Είναι απαραίτητοι όμως και οι τέσσερι...

Στο βιβλίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα το διάσημο έργο του Σοβιετικού μαρξιστή φυσικού, ιστορικού και φιλοσόφου Boris Hessen (1893-1936). Οι κοινωνικές και οικονομικές ρίζες των Αρχών της Φυσικής Φιλοσοφίας του Νεύτωνα, το οποίο είχε παρουσιαστεί ως ανακοίνωση στο 2ο Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας των Επιστημών και των Τεχνικών που έγινε στο Λονδίνο το 1931. Το έργο του Hessen κατέχει στην ιστοριογραφία της ιστορίας των επιστημών μια μοναδική θέση, διότι με αυτό επιχειρήθηκε για πρώτη φορά μέσω της μαρξιστικής θεωρίας η ανάγνωση, η κατανόηση και η ανασυ...

Αντίθετα από τον Popper ο Imre Lakatos, ως βασικό σημείο αναφοράς της ανάλυσής του δε θεωρεί τις μεμονωμένες θεωρίες -ούτε και τη σύζευξη μιας συγκεκριμένης θεωρίας, κάποιων επικουρικών υποθέσεων και αρχικών συνθηκών. ΄Αξονας του θεωρητικού του οικοδομήματος είναι οι "σειρές θεωριών" ή ερευνητικά προγράμματα. Η μετατόπιση αυτή οφείλεται στο ότι τα κριτήρια "αποδοχής-απόρριψης" του Lakatos δεν αρθρώνονται στη λογική σχέση θεωρίας-εμπειρικής βάσης αλλά σε μια αντίληψη κατ' εξοχήν ιστορική, το πλαίσιο της οποίας ο εμπειρικός χαρακτήρας της επιστήμης άρρηκτα συναρτάται με την ι...

Βασικό χαρακτηριστικό κάθε είδους ζωής είναι η αβεβαιότητα. Παρότι οι άνθρωποι ήταν ανέκαθεν αναγκασμένοι να συμβιώνουν με το Χάος, η επιστήμη μόλις πρόσφατα το αναγνώρισε ως μία από τις θεμελιώδεις δυνάμεις του Σύμπαντος. Η θεωρία του Χάους, αφού χρησιμοποιήθηκε για την κατανόηση των φαινομένων που προκαλούν τις καταιγίδες, τους τυφώνες και τους χειμμάρους, σήμερα βρίσκει εφαρμογή στα πάντα -την ιατρική, τους πολέμους, τις κοινωνικές ισορροπίες και τις θεωρίες για το πώς δημιουργούνται και αλλάζουν οι οργανισμοί. Το χάος εξελίχθηκε από επιστημονική θεωρία σε πολιτισμική...

Η καθημερινή εμπειρία αλλά και οι επιστημονικές θεωρίες αποκαλύπτουν ένα πλήθος αντικειμένων που χαρακτηρίζονται από ένα εξίσου μεγάλο πλήθος γνωρισμάτων. Οι σύγχρονοι φιλόσοφοι, ωστόσο, αναρωτιούνται: Πρέπει, εκτός των αντικειμένων, να θεωρήσουμε ότι οι ιδιότητες και οι σχέσεις που τα χαρακτηρίζουν ανήκουν στην οντολογική 'επίπλωση' του κόσμου; Και αν ναι, ποια είναι η φύση τους; Είναι επιμέρους ή καθόλου όντα; Επιπλέον, δεδομένης της ύπαρξης ιδιοτήτων, πώς μπορούμε να περιγράψουμε την οντολογική σύσταση των αντικειμένων; Είναι οι ιδιότητες τα μοναδικά οντολογικά συστατι...

Ο Γκαστόν Μπασελάρ είναι μία από τις εξέχουσες φυσιογνωμίες στη φιλοσοφία της επιστήμης του αιώνα μας. Το έργο του, επικεντρωμένο στην ιστορία και τη φιλοσοφία κυρίως της φυσικής και της χημείας, είναι πρωτότυπο, συστηματικό, ευρύ, έργο που άσκησε πολύ μεγάλη επίδραση ακόμη και έξω από τα σύνορα του κλάδου του. Αλλά από την άλλη μεριά, έμεινε εν πολλοίς άγνωστο στον κόσμο της αγγλόφωνης φιλοσοφίας και ιστορίας της επιστήμης, μέχρι εντελώς πρόσφατα. Το βιβλίο της Μαίρης Τάιλς είναι το πρώτο που αναγνωρίζει ρητά το ενδιαφέρον και τη σημασία του έργου του Μπασελάρ, και καταπιά...

Η διαμάχη Ντώκινς και Γκουλντ είναι μάλλον η πιο γνωστή αντιπαράθεση στη σύγχρονη επιστήμη. Εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια ο Richard Dawkins και ο Stephen Jay Gould, μαζί με τους υποστηρικτές τους, ενεπλάκησαν σε μια σφοδρή αντιπαράθεση γύρω από την εξέλιξη, η οποία συνεχίζει να μαίνεται με ανυποχώρητη ένταση ακόμη και μετά το θάνατο του Γκουλντ το 2002. Πηγαίνοντας πέρα από τις καρικατούρες και τους καπνούς της μάχης, ο Κιμ Στέρελνυ εκθέτει τις πραγματικές διαφορές ανάμεσα στις αντιλήψεις των δύο αυτών κορυφαίων επιστημόνων. Δείχνει επίσης ότι η σύγκρουση εκτείνεται π...

Ο Αριστοτέλης ήταν ο πρώτος αρχαίος φιλόσοφος που ασχολήθηκε συστηματικά με τον έμβιο κόσμο· τη βιολογία. Ήταν αυτός που συνδύασε τη φιλοσοφία με τη βιολογία. Στο βιβλίο επιχειρείται μια περαιτέρω επιλεκτική ανάλυση του έργου του Αριστοτέλη στη βιολογία, που για κάποιους λόγους δεν έχει επαρκώς μελετηθεί. Υπάρχουν μάλιστα και ορισμένοι που θεωρούν ότι το έργο του περιέχει λάθη και αβλεψίες. Σε αυτούς έχει απαντήσει ο Γαλιλαίος λέγοντας "πολλοί αδίκησαν τον Αριστοτέλη με το να αναγάγουν τους λόγους του σε αυθεντία. Ο ίδιος θα προσχωρούσε στις νέες αντιλήψεις, αν είχε ένα...

Τα δοκίμια που συνθέτουν τον τόμο αυτόν αποτελούν δημοσιεύματά μου σε ξένα κυρίως περιοδικά ή συλλογικούς τόμους μετά το 1994 έως σήμερα, μαζί με μία νέα μελέτη μου που αναφέρεται στη σχέση της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας με τη σύγχρονη επιστήμη. Συνεκτικός τους ιστός είναι η προσπάθεια να αναδείξω τη βαθιά συγγένεια που συνδέει τον Αριστοτέλη με τη σύγχρονη επιστημονική σκέψη. Το εγχείρημα αυτό αποτελεί μία νέα πρόταση ανάγνωσης της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας, ώστε να ανασκευασθεί η παγιωμένη αντίληψη για την "παταγώδη", όπως χαρακτηρίσθηκε, "αποτυχία" του Α...

Ο πιο γνωστός βιολόγος της εποχής μας σε ένα αποκαλυπτικό έργο. Ένα βιβλίο που ξεχειλίζει από το πάθος του Ρίτσαρντ Ντόκινς για όλα τα θέματα που τον απασχολούν, για όλα τα θέματα που μας αφορούν και επηρεάζουν άμεσα τη ζωή μας. Με πειστικότητα και σφρίγος, τα κείμενα εκφράζουν το θεμελιώδες αξίωμα του συγγραφέα: "αναζήτησε την αλήθεια"! "Είμαι πολύ εχθρικός απέναντι σε κάθε οργανωμένη θρησκεία διότι είναι εξαιρετικά δεσποτική. Έχει δύναμη, ασκεί επιρροή, απαλλάσσεται από τη φορολογία και επιβάλλεται συστηματικά στους νέους. Και δεν συμφωνώ με το επιχείρημα ότι είναι αβ...

Σε αυτό το βιβλίο, ο κορυφαίος νευρολόγος Jay Lombard εξερευνά τους πνευματικούς γρίφους που μας βασανίζουν: Υπάρχει στ’ αλήθεια Θεός; Έχει η ζωή μας έχει κάποιον σκοπό; Ποιο είναι το νόημα της ύπαρξής μας; Είμαστε ελεύθεροι; Τι συμβαίνει όταν φεύγουμε από τη ζωή; Αυτά τα μεταφυσικά ερωτήματα αποτελούν εφαλτήριο για την έρευνα του εγκεφάλου με σκοπό την αναζήτηση της έδρας της ψυχής. Όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας, ο τρόπος που εμείς και ο εγκέφαλός μας ερμηνεύουμε ό,τι συμβαίνει γύρω μας μπορεί να μας οδηγήσει σε μια βαθύτερη και περισσότερο ικανοποιητική πίστη η οποία στηρ...

Είναι δυνατόν ένας στοχαστής που έζησε 2.400 χρόνια πριν, να γνωρίζει σχεδόν όλα όσα ξέρουμε σήμερα κι εμείς για τη Φιλοσοφία; Πρόκειται για επιστήμη απαρχαιωμένη; Αν ναι, πώς γίνεται η αρχαία φιγούρα του Πλάτωνα να καθορίζει, σήμερα, τις ιδέες μας για την πολιτική, την ηθική, την επιστήμη, τη θρησκεία, την κοινωνική (την άξια να ζει κανείς) ζωή μας; Γιατί τα φιλοσοφικά ερωτήματα και οι απαντήσεις του Πλάτωνα είναι επιδραστικά όσο ποτέ στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των ανήθικων πολιτικών συναλλαγών και των ψευδών ειδήσεων; "Η Φιλοσοφία κυβερνά τον κόσμο μας"...

1946: H απαρχή της εποχής των υπολογιστών. Τα πιο λαμπρά μυαλά της επιστήμης του 20ού αιώνα συγκεντρώνονται στο αναγνωρισμένου κύρους Ινστιτούτο Ανώτερων Μελετών του Πρίνστον, στο Νιου Τζέρσεϊ, ένα ανεξάρτητο ίδρυμα αφιερωμένο εξολοκλήρου στην αναζήτηση της καθαρής γνώσης. Για τα εξέχοντα μέλη του το Iνστιτούτο είναι ένας παράδεισος της διανόησης, προστατευμένος από τις έγνοιες και τις συμφορές του έξω κόσμου. Όμως,... ακόμη και στον "παράδεισο" υπάρχουν ανησυχίες. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν -ο σπουδαιότερος φυσικός του 20ού αιώνα- εκμυστηρεύεται στον Κουρτ Γκέντελ, τον μ...