Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οι "γραφές της ψυχανάλυσης" αποτυπώνουν κάθε φορά μια διαφορετική εκδοχή από τον πλούτο της κλινικής εμπειρίας της ψυχανάλυσης και του ιδιαίτερου τρόπου της να προσεγγίζει τα φαινόμενα της ζωής και του πολιτισμού. Τον πρώτο λόγο έχει εδώ η εκ-τροπή του ασυνειδήτου σε γραφή, ώστε -παραφράζοντας τη γνωστή φροϋδική προτροπή- "εκεί που ήταν αυτό να έρθει ...η γραφή", αλλά και η τροποποίηση του πραγματικού δια της γραφής έτσι όπως μόνον μέσω αυτής μπορεί να επισυμβεί, χάρη στο δικό της ίχνος. Η σειρά απευθύνεται σε όλους όσους, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, έχουν αντιληφθεί ή υπ...

Αντικείμενο του βιβλίου αυτού είναι η διεπιστημονική προσέγγιση των διασυνδέσεων μεταξύ λογοτεχνίας, ψυχανάλυσης και φιλοσοφίας, καθώς και η διερώτηση περί της φύσης και της λειτουργίας της γλώσσας, μέσα από την ιστορική αντιπαράθεση του Jacques Derrida με τον Jacques Lacan αναφορικά με το λακανικό σεμινάριο για το περίφημο διήγημα του Edgar Allan Poe "Το κλεμμένο γράμμα". Η εν λόγω αντιπαράθεση καθόρισε την τύχη της σχέσης της αποδόμησης με τη λακανική θεωρία, απασχολώντας αστάθμητο αριθμό ψυχαναλυτών, φιλοσόφων, θεωρητικών της λογοτεχνίας, ακόμη και μαθηματικών. Η πρωτο...

Στη διάρκεια του πλούσιου και πολυτάραχου βίου του ο Φρόυντ δεν ασχολήθηκε μόνο με την κλινική ψυχανάλυση και τη συγγραφή επιστημονικών βιβλίων και μελετών που έμελλε ν’ αλλάξουν ριζικά τον τρόπο που κατανοούμε και αντιμετωπίζουμε σήμερα τις ψυχικές ασθένειες, αλλά μελέτησε σε βάθος τη λογοτεχνία και το θέατρο. Σε πολλά κείμενά του ανέλυσε με τρόπο διεισδυτικό και πρωτότυπο κλασικά μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, θέλοντας να δείξει ότι πολλές από τις θεωρίες του επιβεβαιώνονταν από τη δράση και συμπεριφορά των ηρώων τους. Εκτός από το κλασικό πλέον δοκίμιο που φέρει τον εν...

Η ανάγνωση είναι μια περιπέτεια, που αφορά το κείμενο, τον αναγνώστη και το συγγραφέα, με αβέβαια κάθε φορά έκβαση, και γι' αυτό συναρπαστική. Πως διαβάζουμε, ερμηνεύουμε ένα κείμενο και τι τελικά κατανοούμε απ' αυτό; Υπάρχει ένα κείμενο και ένα αντικειμενικό "νόημα" ίδιο για κάθε αναγνώστη ή ό καθένας χτίζει το δικό του, και τελικά γίνεται ένα είδος συνδημιουργού; Τι σχέση έχει ένα κείμενο με τον ψυχικό κόσμο και το ασυνείδητο, και πως εμπλέκεται και κινητοποιείται ο αναγνώστης όταν έρχεται σε επαφή μαζί του; Η ψυχαναλυτική θεωρία και μέθοδος φιλοδοξεί να απαντήσει στα πα...

Η τρέλα απασχολεί τη λογοτεχνία από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Στην Ψυχιατρική και την Ψυχολογία χρησιμοποιούνται όροι όπως ψυχική νόσος, ψυχασθένεια, ψύχωση και άλλες. Ωστόσο το θέατρο, η πεζογραφία, η ποίηση και η λαϊκή παράδοση αναφέρονταν σχεδόν πάντοτε στον τρελό, ο οποίος εκτός από τον ψυχικά ασθενή μπορεί να είναι ο ιδιότροπος, ο μονομανής, ο ανόητος ή ο ριψοκίνδυνος. Στο παρόν βιβλίο ο συγγραφέας ανατρέχει σε μείζονα και ελάσσονα έργα της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας που έχουν ως αντικείμενο την τρέλα και τις ποικίλες εκδηλώσεις της. Από...

Αρχίζουμε, στο Πρώτο Μέρος, με μια θεώρηση της ποιητικής πράξης. Πώς γεννιέται ένα ποίημα; Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε αυτή την εσωτερική διαδικασία ψυχαναλυτικά; Ποιες προκλήσεις μπορεί να συναντήσει και ποια τα πιθανά αδιέξοδα στα οποία μπορεί να οδηγηθεί; Προτείνουμε ένα σχήμα που αποπειράται να αντιμετωπίσει αυτά τα ερωτήματα. Στη συνέχεια, στο Δεύτερο Μέρος, ακολουθούμε την πένα του Σολωμού και ακούμε τη φωνή του, τόσο στην ποιητική παραγωγή του, όσο και στην αλληλογραφία του, λαμβάνοντας επιπλέον υπόψη μας κάθε πληροφορία που μπορούμε να σταχυολογήσουμε από τους συγχ...

Το θαύμα του ποιητικού έργου του Κ. Π. Καβάφη επαληθεύει την άποψη: ότι "η ασθένεια ορισμένων οστράκων δημιουργεί τα μαργαριτάρια", γιατί πραγματικά η δομή του ψυχισμού του Καβάφη πέρασε, λόγω λαθεμένης στάσης της μάνας του που τον ήθελε κορίτσι, στη σεξουαλική του ιδιαιτερότητα. Ο ίδιος εξομολογείται την αστόχαστη στάση της μάνας του: "Το έργον των θεών διακόπτομεν εμείς, / τα βιαστικά κι άπειρα όντα της στιγμής" (Κ. Π. Καβάφη, Ποιήματα, Διακοπή, εκδ. Ίκαρος 1958, σ. 16). Πέρα όμως από την καθήλωση του ψυχισμού του σ’ ένα πρωτογενές ανεξέλικτο ναρκισσιστικό στάδιο, ο πο...

Η παρούσα μελέτη εκκινεί από τη φροϋδική και τη λακανική ψυχαναλυτική θεωρία και εστιάζεται στο έργο του Σολωμού όχι όμως με στόχο μια ετεροχρονισμένη κατάβαση στο ασυνείδητο του απόντα ποιητή διαμέσου της επιφάνειας της λογοτεχνικής γραφής του και του χωνεμένου στους χαρακτήρες των έργων ποιητικού εγώ -αποσβεσμένου άλλωστε "μέσα εις την απόλυτην αλήθεια", κατά την εκτίμηση του Ιάκωβου Πολυλά, του πρώτου συστηματικού μελετητή και εκδότη του Σολωμού. Η παρούσα μελέτη στέκεται προσεκτικά στα ίδια τα λογοτεχνικά κείμενα, τα διαβάζει κριτικά και επιχειρεί να ανασύρει πίσω από τ...

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Αυστριακός Σίγκμουντ Φρόυντ, φυσιολόγος και ψυχίατρος, έθεσε με τις μελέτες του τις βάσεις της ψυχανάλυσης ως θεραπευτικής μεθόδου και έφερε επανάσταση στον τρόπο που ο σύγχρονος άνθρωπος αντιλαμβάνεται έννοιες όπως η συνείδηση και η σεξουαλικότητα. Στο έργο "Λογοτεχνία, τέχνη και ψυχανάλυση" (Psychoanalytische Scudien an Werken den Dichtung und Kunst, 1924) επιλέγεται ένα καθαρά καλλιτεχνικό πεδίο ψυχαναλυτικής μελέτης. Ο Φρόυντ, με ενδιαφέρον που δεν είναι αισθητικό, μελετά τι φανερώνουν τα λογοτεχνικά ή όποια άλλα έργ...

Εκεί όπου η ψυχανάλυση συναντά την τέχνη, δώδεκα κείμενα για κείνους που διαβαίνουν τα σύνορα κι αλλάζουνε πρόσωπα, σ’ ένα βιβλίο που αφήνεται στους συνειρμούς του για ν’ ακούσει ελεύθερα μέσα απ’ αυτούς. Τι σημαίνει για έναν άνθρωπο να χάνει τον οικείο χώρο του; Πού θα ανήκει, ποιο θα είναι το σπίτι του απ' όπου θα ξεκινά κάθε μέρα τη ζωή του; Ο ψυχαναλυτής αναζητεί την αλήθεια στην ιστορία και τη γεωγραφία των νοημάτων, θεωρεί ότι ένα κανονικό, αναμενόμενο περιβάλλον είναι απαραίτητο για να ξετυλιχτεί η ζωή του ανθρώπου. Οι εκτοπισμένοι έχουν ανάγκη να δημιουργήσουν...

Είναι ευρέως γνωστό πως ο Εμμανουήλ Ροΐδης χρησιμοποιούσε αφειδώς το πλήθος των πόσης φύσεως γνώσεων που άθροιζε από τα διαβάσματά του -την ιστορία, τη θρησκειολογία, τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, τις επιστήμες κ.λπ- για να τροφοδοτεί, την απαράμιλλη πολεμική του σάτιρα. Μέσα σε αυτό το ροΐδειο "παιχνίδισμα" των λέξεων και των εννοιών υπάρχει ένα διάσπαρτο και ποικιλοτρόπως διατυπωμένο ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για τον εγκέφαλο και τον ψυχισμό που τον έφερνε κοντά στην εν τω γεννάσθαι τότε "νευροεπιστήμη" του καιρού του. Η ενασχόλησή του αυτή εντάσσεται στα ευρύτερα ενδιαφέρο...

Παρότι έχουν περάσει εξήντα ολόκληρα χρόνια από το 1956, όταν «Ο Άγγλος Αξιωματικός» φιλοξενήθηκε στη Νέα Εστία, ο Μοράβια, ένας από τους πιο μεταφρασμένους Ιταλούς συγγραφείς, εξακολουθεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον του Έλληνα αναγνώστη. Στο ανά χείρας βιβλίο, ο Χρήστος Πονηρός ξεκλειδώνει τo έργο του Ιταλού λογοτέχνη, χρησιμοποιώντας το κατάλληλο -σύμφωνα και με τον Μοράβια- κλειδί: την Ψυχανάλυση. Έτσι, μέσα από το ζήτημα του Πατέρα προσεγγίζει την αδιαφορία, την πλήξη, το φύλο. Μια προσέγγιση που, ξεκινώντας από τις ενδοοικογενειακές και διαπροσωπικές σχέσεις, επεκτείνετ...

Στον "Καπετάν Μιχάλη" ο Νίκος Καζαντζάκης απευθύνεται στο βιολογικό του πατέρα. Πρόκειται για μια εσωτερική εξομολόγηση μέσα σε μια μυθιστορία όπου καταγράφονται όλες οι απωθημένες επιθυμίες του Καζαντζάκη, χωρίς ωστόσο να τις κατονομάζει άμεσα. Ένα ψυχαναλυτικό δοκίμιο πάνω στον ναρκισσισμό του θανάτου.

Σκοπός της έρευνας είναι, όπως φαίνεται, να δοθεί μια απάντηση στο ερώτημα "ποια είναι τα όρια του ανθρώπινου μέσα στην οπτική της αλλοτρίωσης". Ο συγγραφέας στηρίζεται στην επισήμανση του J. Oury ότι "η αλλοτρίωση είναι διπλή" και "η μια της πλευρά εκφράζεται από τη θεωρητική γραμμή των Freud και Lacan... η άλλη, εκφράζεται μέσω της θεωρητικής γραμμής του Marx", που συμπληρώνεται από το επιχείρημα ότι "η μία δεν υπάρχει χωρίς την άλλη, έστω κι αν η καθεμία ακολουθεί διαφορετική λογική" Με αφορμή τον παραπάνω προβληματισμό ξεκινάει μια παράλληλη και κατ' αναλογία εξέτ...

Το βιβλίο αυτό προέκυψε από υλικό που ανευρέθη στο σπίτι του παππού του συγγραφέα, Κωσταντή Παναγή Μαλιαλή, στο χωριό Ανώγυρα της Κύπρου. Το πρώτο μέρος του βιβλίου διαπραγματεύεται τη σχέση της γραφής και του πόνου, της οδύνης και της ηδονής, μέσα από μια θεωρητική προβληματική, η οποία πηγάζει από την ψυχαναλυτική μεθοδολογία. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η οδύνη, ο πόνος, η απώλεια, τα ψυχικά κατάγματα, τα γυμνά συναισθήματα, η φωτιά του θυμού διαγράφονται αφού γράφονται, μουσικοποιούνται και χορεύονται, στιχοποιούνται και ηχοποιούνται, με αποτέλεσμα το υποκείμενο να...

Αν το παραμύθι με τον συμβολικό του πλούτο ανάθρεψε -και ανατρέφει- γενεές παιδιών, ο μύθος εξέθρεψε λαούς και την ιστορία τους, φτάνοντας σε κορυφαίες στιγμές δημιουργίας μέσω της τέχνης. Ο Φρόυντ από νωρίς κατανόησε τη σημασία του συμβολισμού που εμπεριέχεται στο παραμύθι και τη σύνδεσή του με τον ανθρώπινο ψυχισμό και κουλτούρα. Έτσι, τόσο το παραμύθι, αλλά κυρίως οι αρχέγονοι μύθοι, χρησιμοποιήθηκαν ως φορείς πάνω στους οποίους αναπτύχθηκαν βασικά στοιχεία της ψυχαναλυτικής θεωρίας. Με την πάροδο του χρόνου, μύθος και παραμύθι βρήκαν τη θέση τους στην ψυχαναλυτική διερ...

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Αυστριακός Σίγκμουντ Φρούντ, φυσιολόγος και ψυχίατρος, έθεσε με τις μελέτες του τις βάσεις της ψυχανάλυσης ως θεραπευτικής μεθόδου και έφερε επανάσταση στιν τρόπο που ο σύγχρονος άνθρωπος αντιλαμβάνεται έννοιες όπως η συνείδηση και η σεξουαλικότητα. Ο Φρόυντ, από το "Τοτέμ και Ταμπού" ακόμη, είχε ασχοληθεί με την πατροκτονία, θεωρώντας τη πρωταρχικό έγκλημα της ανθρωπότητας και του ατόμου. Στο έργο του "Ο Ντοστογιέφσκι και η πατροκτονία" (Dostojewski und die Vatertotung, 1928) η λογοτεχνία τροφοδοτεί την ψυχολογική του σκέψ...

Με το δοκίμιό του Άμλετ και Φρόυντ ο ελβετός ιστορικός της λογοτεχνίας και της ψυχιατρικής Jean Starobinski, προχωρά σε μία εκ του σύνεγγυς ανάγνωση και ερμηνεία των επιστολών του Φρόυντ και των φροϋδικών έργων που θε μελίωσαν την ίδια την ψυχανάλυση ως πεδίο ερμηνείας του ασυνειδήτου. Κατορθώνει έτσι να ρίξει φως όχι μόνο στην καθοριστική σημασία της αρχαιοελληνικής τραγωδίας για τη φροϋδική ψυχανάλυση, αλλά και στη σχέση που υφαίνεται μεταξύ του ήρωα της τραγωδίας του Σοφοκλή και του ήρωα της σαιξπηρικής τραγωδίας εντός της φροϋδικής σκέψης. Αυτή η σχέση, όπως δείχνει ο S...

Τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, μετά το τέλος του Μεγάλου Πολέμου, ο κορυφαίος Άγγλος λογοτέχνης, στα τριάντα πέντε του χρόνια, δουλεύοντας παράλληλα μυθιστορήματα, διηγήματα και ποιήματα πυρετωδώς, επιτίθεται με δύο λίβελους στις ψυχαναλυτικές θεωρίες, την εποχή ακριβώς που αποκτούν ευρύτερη απήχηση, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ψυχανάλυση όμως είναι μόνο το σημείο εκκίνησης. Ο Λώρενς, αφού τα βάλει με τους ψυχαναλυτές, τα βάζει με την κοινωνία, και αφού τα βάλει με την κοινωνία, τα βάζει με το άτομο. Σύμφωνα με τον Λώρενς, ο έρωτας (που τόσο τον απασχόλησε...