Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Αλκιβιάδης, απέναντι στον Σωκράτη, έκανε μια απόπειρα αποπλάνησης, θέλησε να τον μετατρέψει, και με τον πιο δηλωμένο τρόπο, σε εργαλείο, υποταγμένο σε τι; - στο αντικείμενο της επιθυμίας του, της δικής του, του Αλκιβιάδη, το οποίο είναι άγαλμα, το καλό αντικείμενο. Και θα μπορούσα να προσθέσω: πώς, εμείς, αναλυτές, να μην αναγνωρίσουμε περί τίνος πρόκειται; Έχει ειπωθεί με ξεκάθαρο τρόπο ? το καλό αντικείμενο το έχει ο Σωκράτης στην κοιλιά του. Ο Σωκράτης δεν είναι πλέον εδώ παρά το περίβλημα αυτού που αποτελεί το αντικείμενο της επιθυμίας. Για να τονίσει ξεκάθαρα ό...

"Η παιγνιώδης σοβαρότητα του ύφους του σύντομου αυτού έργου αφήνει τον αναγνώστη σε αμφιβολία σχετικά με το εξής: Είχε πρόθεση ο κ. Kant να καταστήσει περίγελο τη μεταφυσική ή αξιόπιστο τον πνευματισμό;" (M. Mendelson) Η παραπάνω αναφορά του Mendelson συνοψίζει και τον ερμηνευτικό τρόπο που έχει προσλάβει η καντιανή βιβλιογραφία τα "Όνειρα ενός αλαφροΐσκιωτου επεξηγημένα, μέσα από τα όνειρα της μεταφυσικής" (1766). Πρόκειται άραγε για μια αντιμεταφυσική πραγματεία που γελοιοποιεί όχι μόνο τη μεταφυσική (όπως υποστηρίζει ο Mendelson), αλλά και τον ίδιο τον συγγραφέα της (όπ...

Το αντικείμενο που πραγματεύομαι εδώ πλανάται προφανώς στον αέρα της εποχής μας, και οι ενδείξεις είναι πολλές: Ο όλο και πιο έντονος προσανατολισμός του Χάιντεγκερ προς μια φιλοσοφία της οντολογικής Διαφοράς· η πρακτική του στρουκτουραλισμού βασισμένη στη νομή διαφορικών στοιχείων μέσα σ' έναν χώρο συνύπαρξης· η τεχνική του σύγχρονου μυθιστορήματος που στρέφεται γύρω από τη διαφορά και την επανάληψη, όχι μόνο στον πλέον αφηρημένο στοχασμό του αλλά ακόμη και στις επιτυχημένες τεχνικές του· η ανακάλυψη σε ποικίλους τομείς μιας δύναμης που ανήκει στην επανάληψη, τόσο στο ασυν...

"[...] Πολύ μετά τον χαμό του, εκείνη την παγωμένη νύχτα του Δεκεμβρίου, η Ειρήνη θυμήθηκε την κουβέντα τους που, όταν έγινε, δεν την πήρε στα σοβαρά. Τότε, άρχισε να διαβάζει δικές της σημειώσεις και ημερολόγια κι έφτιαχνε με τον νου της την ίντριγκα της ιστορίας που άρχιζε με τις εκρήξεις βομβών σε πλατείες των πλανητικών μεγαπόλεων, προχωρούσε με την εναλλαγή ερειπίων, ονείρων, τυχαίων και αναπάντεχων συναντήσεων και έφτανε εκεί απ' όπου είχε αρχίσει, στον χαμό των παιδιών της, της μικρής Περσεφόνης, της Ρεξά, του Σαμίρ και του Στέφανου. Ο εκδότης, ο μεταφραστής κι επιμε...

Και η αίσθηση της προσωπικής μας ταυτότητας; Το γεγονός ότι αισθανόμαστε πως υπάρχουμε, ως διαρκούσες (αν και όχι ακριβώς αναλλοίωτες) συνειδήσεις, πού εδράζεται; Πώς γνωρίζουμε ότι είμαστε ακριβώς εμείς, που υπήρχαμε και πριν, και πώς, όχι απλώς προσδοκούμε, αλλά είμαστε βέβαιοι ότι θα είμαστε εμείς οι ίδιοι, που θα υπάρχουμε μετά; Μα το γνωρίζουμε γιατί η μνήμη μας του πριν είναι η μνήμη όχι ενός γενικού και απρόσωπου πριν, αλλά η μνήμη του δικού μας πριν, που χρωματίζεται από το γεγονός ότι είναι προσβάσιμο μόνον από μας τους ίδιους και κανέναν άλλον, ανήκοντας στα περιε...

Η πολιτική του ψυχαναλυτή πραγματώνεται κατ' ουσίαν στην καθοδήγηση της θεραπείας που αναλαμβάνει. Πρόκειται για "πολιτική" επειδή κινητοποιείται η "εξουσία" και δη η εξουσία του λόγου και της μεταβίβασης, δηλαδή η ισχύς της λίμπιντο και της απόλαυσης. Ο ψυχαναλυτής, ως θεματοφύλακας της εξουσίας, τη χρησιμοποιεί και τη χειρίζεται, όχι βέβαια προς ίδιον όφελος, αλλά "σύμφωνα με την επιθυμία του", τις πτυχές της οποίας ανέδειξε ο Λακάν μιλώντας για "επιθυμία του ψυχαναλυτή", και εξειδικεύοντας έτσι τον άνευ προηγουμένου χαρακτήρα της στην ιστορία της ανθρωπότητας. Τα καυτ...

Συναρπαστική η έρευνα του Δημήτρη Αλικάκου. Οι σαφείς απαντήσεις, και απολύτως τεκμηριωμένες, που έδωσε ο ερευνητής στα κρίσιμα ερωτήματα -πότε; πού;, πώς; ποιος; γιατί;- δεν είναι κάποιες απόψεις που έρχονται να προστεθούν σε όσες υπάρχουν από παλιά. Προέκυψαν από συστηματικό και ακριβοδίκαιο έλεγχο των πραγμάτων και από τις αλλεπάλληλες επαφές του με τους πρωταγωνιστές ενός θαύματος που έχει τα γνωρίσματα του δράματος. Ο Αλικάκος δεν λειτουργεί με την έπαρση του κρημνιστή. Τιμά και σέβεται, αλλά προτιμά την πικρή αλήθεια από το γλυκό και δημοφιλέστατο ψεύδος. Καθηλωτική η...

Μεταξύ των υπέρλαμπρων επιτευγμάτων του Ελληνικού πολιτισμού περίοπτη θέση έχουν τα αρχαία Ελληνικά Μαθηματικά. Οι μαθηματικές ανακαλύψεις των τριών πρώτων αιώνων, από τον Θαλή μέχρι τον Ευκλείδη, καταγράφονται κατά τρόπο μεγαλειώδη στα Στοιχεία. Παρουσιάζονται, εν τούτοις, σε τελική μορφή, χωρίς να διαφαίνεται η αρχική τους προέλευση και οι δρόμοι δημιουργίας τους. Γι' αυτό η κλασική περίοδος των Ελληνικών Μαθηματικών μέχρι τον Ευκλείδη, παρά το γεγονός ότι έχει μελετηθεί από σημαντικούς μαθηματικούς ή/και ιστορικούς των Μαθηματικών, συνεχίζει να διατηρεί, έναν μυστηριώδη...

Ο ανθρώπινος βίος ορίζει την παρουσία και την διάρκειά του "εντός" ενός πλαισίου παρελθόντος, παράδοσης και κληρονομιάς, σε μια βραδύτητα αιώνων. Η φρενήρης επιτάχυνση του χρόνου και η πλημμυρίδα δεδομένων εκ μέρους της σύγχρονης επιστήμης, τεχνολογίας, οικονομικής πρωτοκαθεδρίας, πολιτικής αδράνειας, διαμορφώνουν ένα ογκώδες "εκτός", που εισβάλλει στο "εντός" για να το ανασκευάσει, όταν δεν το καταργεί. Έχοντας χαρτογραφήσει και δεσμεύσει τα ανθρώπινα, κάθε ατόμου ξεχωριστά, διαχειρίζεται και παγιώνει ένα προκαθορισμένου μέλλοντος "εντός". Ο άνθρωπος, υποκείμενο υποχρεώσεω...

"Με την παρέμβασή μας, δεν εγκαταστήσαμε ένα γραφείο αναλυτή μέσα στο ίδρυμα, ούτε αντικαταστήσαμε τον ψυχοθεραπευτή με τον αναλυτή, αλλά δοκιμάσαμε να μετακινήσουμε τον ιδρυματικό μηχανισμό μέσα στο πεδίο της κλινικής όπως εκείνη ορίζεται από τη φροϋδική θεωρία της αιτιότητας. Όπως το ζήτημα δεν είναι να ξέρουμε αν η ψυχανάλυση μπορεί να συγκαταταχθεί μαζί με τις άλλες επιστήμες, αλλά αν η επιστήμη μπορεί να λάβει υπόψη της την ψυχανάλυση, έτσι και όσον αφορά το ψυχιατρικό ίδρυμα το ζήτημα δεν είναι να ξέρουμε αν η ψυχανάλυση μπορεί να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στις θεραπείες...

Αλλά η "αυτονομία" της τέχνης δεν είναι πια η σκηνή μιας αντίφασης η οποία καταθέτει μαρτυρία για μια αλλοτρίωση που πρέπει να εξαλειφθεί. Εκείνο που παράγει ο καλλιτέχνης δεν είναι πια το παιχνίδι μιας αντίφασης. Είναι η εγγραφή ενός σοκ. Αυτό που παρουσιάζει το σοκ εξακολουθεί να είναι μια αλλοτρίωση, όμως μια αλλοτρίωση ανυπέρβλητη. Ο double bind δεν ανήκει πια στο έργο. Είναι το σημάδι μιας συνθήκης, της συνθήκης του όντος που είναι υποταγμένο στην αισθητή συνθήκη: είτε υποταγή στο αισθητό που μας ασκεί βία είτε απουσία αισθητού, δηλαδή θάνατος. Αν η τέχνη οφείλει να...

Ο Αμπού Μπακρ Ιμπν Τουφάυλ (π. 1110-1185) ήταν ένας Άραβας λόγιος από την Ανδαλουσία, ο οποίος διετέλεσε επί αρκετά χρόνια γιατρός, αλλά και σύμβουλος της αυλής των Αλμοχαδών χαλιφών που κυβερνούσαν το δυτικό μέρος της αραβικής επικράτειας από την έδρα τους στο Μαρρακές του Μαρόκου. Ο "Χάυυ Ιμπν Γιακζάν" είναι το μόνο έργο του που μας είναι πλήρως γνωστό, και αποτελεί ένα σχεδόν μοναδικό δείγμα μεσαιωνικής φιλοσοφικής μυθογραφίας, όπου περιγράφεται η πνευματική εξέλιξη του ανθρώπου από τα πρώτα σκιρτήματα της λογικής ζωής κατά την παιδική του ηλικία ως την ολοκληρωμένη θέασ...

... Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η διάχυτη ρήξη μεταξύ της αναλυτικής και της ηπειρωτικής φιλοσοφικής παράδοσης κατά τον 20ό αιώνα υπό το πρίσμα ενός εξαιρετικά σημαντικού καθοριστικού συμβάντος. Κατανοώντας τη συνάντηση του Νταβός από τις διαφορετικές προοπτικές καθενός από τους τρεις πρωταγωνιστές μας, μπορούμε, ελπίζω, να αντιληφθούμε και εμείς τα εν λόγω ζητήματα από μια ιδιαίτερα διαφωτιστική προοπτική. Συγκεκριμένα, θα δούμε πώς η σχετικά λιγότερο γνωστή φιλοσοφική θέση που σταδιακά αναπτύχθηκε από τον Κασσίρερ αυτή την περίοδο μπορεί να ιδωθεί ως μια ηρωική απόπειρα...

Οι Εκδόσεις Εκκρεμές παρουσιάζουν, έπειτα από τις "Σκέψεις παιδαγωγικής" και τα "Δοκίμια ψυχολογίας", έναν τρίτο τόμο με επιλεγμένα κείμενα του "πατέρα των νευροεπιστημών", του Ισπανού νομπελίστα Σαντιάγο Ραμόν υ Καχάλ. Στις "Ετερόκλητες περιπλανήσεις" αναδεικνύεται το εύρος της νοητικής εμβέλειας του ανδρός, ο οποίος καταπιάνεται με θέματα τόσο πολυποίκιλα, όπως η τεχνική της φωτογραφίας και του κινηματογράφου και η επιστημονική φαντασία -α λα Ιούλιο Βερν- για τη ζωή το έτος 6000 μ.Χ. Στη συναρπαστική αυτή διαδρομή συναντούμε την εφεύρεση ενός φωνογράφου ("πικάπ") και...

Μπορούμε να πιστεύουμε τις δημοσκοπήσεις; Πώς να ερμηνεύουμε τα αποτελέσματα; Γιατί οι ερωτώμενοι είναι μόνον τόσο λίγοι; Κάποιες δημοσκοπήσεις είναι πιο αξιόπιστες από άλλες; Τι μπορούμε να πούμε γι' αυτές και τι όχι; Πώς επιλέγουμε τους ερωτώμενους; Μπορούμε να διαπιστώσουμε ποιοι από αυτούς ψεύδονται και ποιοι όχι;

Αν και για πολύ καιρό το αυτιστικό παιδί φάνταζε στο νου μας σαν ένα βωβό ον που βουλώνει τα αυτιά του, οι κλινικοί διαπίστωσαν ότι η φωνή συνιστά ένα ενορμητικό αντικείμενο το οποίο χαίρει εκ μέρους του ιδιαίτερης προσοχής: πολλοί αυτιστικοί αναρωτιούνται σχετικά με το μυστήριο της ομιλίας βάζοντας το χέρι τους πάνω στο λαιμό του συνομιλητή τους, ορισμένοι ζητούν να κάνουν τα αντικείμενα να μιλήσουν στη θέση τους, η πλειονότητά τους μαρτυρά έντονο ενδιαφέρον για τη μουσική και τα τραγούδια. Αν κρατούν σε εφεδρεία τη φωνή τους, είτε μέσω της βωβότητας είτε της εξάλειψης της...

Ο Αμερικανός φιλόσοφος Donald Davidson ήταν ένας από τους προεξάρχοντες φιλοσόφους του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Οι εργασίες του στη φιλοσοφία της πράξης, στη φιλοσοφία του νου και στη φιλοσοφία της γλώσσας αποτέλεσαν ορόσημο για την αναλυτική φιλοσοφία. Με ενιαία και συνεκτική φιλοσοφική θεώρηση ο Davidson διαφωτίζει ζητήματα όπως η δυνατότητα γνώσης του εξωτερικού κόσμου και του άλλου νου, ο σκεπτικισμός, ο σχετικισμός, η έννοια του τεκμηρίου και της εμπειρίας και οι συνθήκες συγκρότησης της γλώσσας και της νόησης. Ίσως να μην αποτελεί υπερβολή η σύγκριση από τον Ric...

Τι είναι όμως φιλοσοφία; Τι απέμεινε μετά την αποχώρηση από την πατρογονική εστία των επιστημονικών πεδίων που γέννησε η φιλοσοφία; Αυτό που απέμεινε είναι ένας ερευνητικός τομέας ο οποίος δεν κάνει παρατηρήσεις, δεν εκτελεί πειράματα, και δεν χρειάζεται εμπειρικά δεδομένα: πρόκειται για ένα θεωρητικό αντικείμενο που απαιτεί μονάχα στοχασμό. Από μια εμπειριστική σκοπιά εκφράζεται σκεπτικισμός σχετικά με την ύπαρξη ενός τέτοιου αντικειμένου: από τη σκοπιά αυτή κάθε γνώση απορρέει ασφαλώς από την εμπειρία. Μια πρόχειρη απάντηση θα ήταν η ερώτηση. "Τι εμπειρικό δεδομένο σου πα...

Εξετάζοντας τη διαχείριση του τραγικού στο έργο του Παπαδιαμάντη και του Βιζυηνού στην ουσία επιχειρούμε μια ανάγνωση της αρχαιοελληνικής παράδοσης, όχι για να προτείνουμε μια νέα θεωρία του μυθιστορήματος και της καταγωγής του μέσα από κάτι χαμένο στο βαθύ παρελθόν, στο χρόνο, αλλά για να δούμε τους δεσμούς του τόπου, τις επιρροές, τις συνέχειες ή τις ασυνέχειες του μύθου, του λόγου και της ιστορίας. Αυτή η υπόθεση εργασίας απλώνει σχοινιά στα πνευματικά προβλήματα που βασανίζουν τον τόπο, από τον καιρό της διάλυσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι σήμερα: Τι απωθήθηκε...