Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Θράσος Καστανάκης (1901-1967). Ο Θράσος Καστανάκης γεννήθηκε στα Ταταύλα της Κωνσταντινούπολης. Είχε δυο μεγαλύτερους αδερφούς και έχασε σε παιδική ηλικία τη μητέρα του. Στα Ταταύλα πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια και συνδέθηκε φιλικά με τον Λύσανδρο Πράσινο, καθηγητή γαλλικών και συνεκδότη του πολιτικού περιοδικού "Λόγος". Η φιλία αυτή γέννησε την αγάπη του Καστανάκη για τη γαλλική λογοτεχνία και τον ώθησε στην πρώτη του συγγραφική απόπειρα, το διήγημα "Φοβισμένη ψυχή", γραμμένο κατά τα μαθητικά του ακόμη χρόνια (1918). Την ίδια περίοδο δημοσίευσε μια μελέτη για τον σχεδόν άγνωστο τότε στον ελλαδικό χώρο Αρθούρο Ρεμπώ και το 1919, λίγο μετά την αποφοίτησή του από το Lycee National Francohellenique, έφυγε για το Παρίσι μαζί με τους φίλους του Γιώργο Βακαλό και Αντώνη Γιαννίδη. Εκεί σπούδασε στη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών του πανεπιστημίου της Σορβόννης. Αποφοίτησε με άριστα το 1921 και τον ίδιο χρόνο διορίστηκε επιμελητής του τμήματος Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας στην ίδια σχολή με διευθυντή το Γιάννη Ψυχάρη. Το 1929 παντρεύτηκε τη φιλόλογο Αγγέλα Βαλιάδου. Ο γάμος τους κράτησε τρία χρόνια και αμέσως μετά το διαζύγιο ο Καστανάκης παντρεύτηκε τη μαθήτριά της Αγγέλας Ελπίδα Μαυροειδή, που καταγόταν από το Κάιρο. Η Μαυροειδή στάθηκε μακροχρόνια σύντροφός του ως το θάνατό της από καρκίνο το 1964. Στην Ελλάδα επέστρεψε λίγο πριν την 28η Οκτωβρίου του 1940 και έζησε στην Αθήνα καθόλη τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Μετά την απελευθέρωση γύρισε στο Παρίσι, όπου κατά τη διάρκεια του εμφυλίου ανέπτυξε πολιτική δράση υπέρ της Αριστεράς, συστήνοντας τη Δημοκρατική Ένωση Ελλήνων της Γαλλίας και καταγγέλλοντας τις διώξεις εναντίον των ομοϊδεατών του στην Ελλάδα, μέσω ομιλιών και δημοσιευμάτων σε αγγλικά και γαλλικά έντυπα. Στο Παρίσι πέρασε όλη την υπόλοιπη ζωή του, η οποία στάθηκε ιδιαίτερα μοναχική και επώδυνη μετά το θάνατο της δεύτερης γυναίκας του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπέφερε από αλκοολισμό και προσβλήθηκε από κύρωση του ήπατος, αρρώστια που τον οδήγησε στο θάνατο. Τάφηκε στο Παρίσι. Την πρώτη του επίσημη εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε το 1921 με την έκδοση της ποιητικής συλλογής του "Οι ερημιές του Ηλιόχαρου" στην Κωνσταντινούπολη, μέρη της οποίας είχε δημοσιεύσει νωρίτερα στο περιοδικό Λόγος. Δημοσιεύσεις λογοτεχνημάτων πραγματοποίησε και στο βραχύβιο περιοδικό "Διόνυσος" (Κωνσταντινούπολης), στο οποίο υπήρξε και συνεκδότης. Το 1924 βραβεύτηκε στο διαγωνισμό μυθιστορήματος του εκδοτικού οίκου του Μιχαήλ Ζηκάκη με το έργο του "Πρίγκηπες". Από τότε και ως τα τελευταία χρόνια της ζωής του στράφηκε σχεδόν αποκλειστικά στην πεζογραφία, αφήνοντας μεγάλο σε όγκο έργο που αποτελείται συνολικά από δεκαπέντε μυθιστορήματα και ογδόντα έξι διηγήματα, μεγάλο μέρος του οποίου παραμένει ανέκδοτο. Γνωστά έργα του που εκδόθηκαν είναι: "Πρίγκηπες", 1924, "Στο χορό της Ευρώπης", 1929, "Η φυλή των ανθρώπων", 1932, "Ο ομογενής Βλαδίμηρος", 1936, "Τον καιρό της ειρήνης", 1942, "Προδομένη Γαλλία", 1945, "Ο Χατζή Μανουήλ", 1956, "Το κόκκινο άστρο" (μεταθανάτια έκδοση, 1985). Παράλληλα έγραψε κριτικά δοκίμια, άρθρα και μελέτες για περιοδικά όπως ο "Νουμάς", ο "Κύκλος", τα "Ελεύθερα Γράμματα", η "Επιθεώρηση Τέχνης". Στενή σχέση διατηρούσε επίσης με το θέατρο. Η γραφή του επηρεάστηκε από τη θεατρική τεχνική και συνεργάστηκε ως θεατρικός ανταποκριτής με παρισινά και αθηναϊκά περιοδικά. Έργα του μεταφράστηκαν στα γαλλικά και ιταλικά. Το λογοτεχνικό έργο του Θράσου Καστανάκη τοποθετείται στην παράδοση της ελληνικής λογοτεχνίας της διασποράς. Στα πρώτα του βήματα δέχτηκε ισχυρή επίδραση από το δάσκαλό του Γιάννη Ψυχάρη, του οποίου το έργο και την προσωπικότητα εκτιμούσε βαθύτατα, παρά τη μεταξύ τους σύγκρουση. Από τον Ψυχάρη ο Καστανάκης κληρονόμησε κυρίως την ισόβια επιλογή μιας τεχνητής δημοτικιστικής γλώσσας στο έργο του, καθώς επίσης την αναγωγή της Ελλάδας σε υπέρτατη Ιδέα, στην οποία ήταν ταγμένος σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Το έργο του αποτελεί έκφραση της θεωρίας του για την ελληνικότητα και της ιδεολογικής μάλλον παρά βιωματικής νοσταλγίας του για τον ελληνικό χώρο. Φυσικοί δεσμοί τον συνέδεαν μόνο με τη γενέτειρά του, την οποία αναπολεί κυρίως στα έργα του της τελευταίας περιόδου. Παράλληλα διάχυτα είναι στο έργο του στοιχεία προερχόμενα από την ευρωπαϊκή παιδεία του, την χρόνια παραμονή του στη Γαλλία αλλά και την ιδεολογική του τοποθέτηση στο χώρο της Αριστεράς. Βασικός στόχος του είναι η μελέτη και κριτική των μηχανισμών της αστικής ζωής, με έμφαση στην αντίθεση ανάμεσα στην αστική και λαϊκή τάξη. Η πεζογραφία του ενσωματώνει πολλούς πειραματισμούς τεχνικής και ύφους, που κινούνται στα όρια της ρεαλιστικής ψυχογραφίας, με εμβόλιμα στοιχεία που παραπέμπουν στα λογοτεχνικά ρεύματα του αισθητισμού, του εξωτισμού και του μεσοπολεμικού μοντερνισμού. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Θράσου Καστανάκη βλ. Γιάκος Δημήτρης, "Καστανάκης Θράσος", "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", 8. Αθήνα: Χάρη Πάτση, χ.χ., Ζήρας Αλέξης, "Καστανάκης Θράσος", Εγκυκλοπαίδεια "Πάπυρος-Λαρούς-Μπριττάνικα", 32, σ.595. Αθήνα: Πάπυρος, χ.χ., Καλαντζοπούλου Βίκυ, "Καστανάκης Θράσος", "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", 4. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1985 και Παγανός Γ.Δ., "Θράσος Καστανάκης", στο "Η μεσοπολεμική πεζογραφία · από τον πρώτο ως τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1939)", Δ΄, σ.346-390. Αθήνα: Σοκόλης, 1992. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).