Adorno Theodor W. 1903-1969
Adorno Theodor W.
Ο Theodor W. Adorno, γιός εβραίου εμπόρου, γεννήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 1903 στη Φρανκφούρτη. Μετά την αποφοίτησή του από το λύκειο, σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης φιλοσοφία, κοινωνιολογία, ψυχολογία και μουσικολογία. Το 1924 αναγορεύεται σε Διδάκτορα βάσει της διατριβής του με θέμα τον Husserl. Ήδη κατά τη διάρκεια των σπουδών του εργάζεται ταυτόχρονα ως μουσικοκριτικός. Το 1925 μετοικεί στη Βιέννη, όπου συνεχίζει τις σπουδές του στη μουσική με δασκάλους τον Alban Berg (σύνθεση) και τον Eduard Steuermann (πιάνο). Το 1927 αποτυγχάνει η πρώτη του προσπάθεια να αποκτήσει τον τίτλο του υφηγητή στην έδρα του Hans Cornelius. Από τα τέλη της δεκαετίας του 20, ο Adorno γίνεται άτυπος συνεργάτης του Ινστιτούτου Κοινωνικής Έρευνας του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης. Το 1931 αποκτά τον τίτλο του υφηγητή με μια διατριβή για τον Kierkegaard και επιβλέποντα καθηγητή τον Paul Tillich. Το 1933 του απαγορεύεται η διδασκαλία σε γερμανικά πανεπιστήμια. Το 1934 μεταναστεύει στην Αγγλία και αρχίζει να διδάσκει στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Το 1938 μεταναστεύει στις ΗΠΑ όπου εργάζεται στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας, το οποίο έχει ήδη μετεγκατασταθεί στη Νέα Υόρκη. Ταυτόχρονα συνεργάζεται με τον Paul Lazarsfeld στο Princeton Radio Research Project. Το 1949 επιστρέφει στη Γερμανία και διδάσκει φιλοσοφία και κοινωνιολογία στο πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. Μαζί με τον Horkheimer διευθύνει το Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας. Το 1959 ο Adorno διαδέχεται στη θέση του διευθύνοντα προέδρου του Ινστιτούτου Κοινωνικής Έρευνας τον Horkheimer, ο οποίος γίνεται ομότιμος καθηγητής και αποχωρεί. Το 1961 αρχίζει η γνωστή ως "διαμάχη περί θετικισμού" αντιπαράθεση μεταξύ Karl Popper και Adorno σχετικά με μεθοδολογικά προβλήματα των κοινωνικών επιστημών. Το 1968 ξεκινούν σοβαρές συγκρούσεις με τους φοιτητές. Στις 31 Ιανουαρίου 1969 ο Adorno καλεί την αστυνομία να διώξει τους φοιτητές που είχαν καταλάβει το Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας. Στις 6 Αυγούστου 1969 πεθαίνει από έμφραγμα στο Visp, στην Ελβετία.
Η αργκό της αυθεντικότητας
Adorno Theodor W. 1903-1969
Νήσος (2019)
Η "Αργκό της αυθεντικότητας" είναι ένα πολεμικό βιβλίο του Τ.Β. Αντόρνο, γραμμένο στο περιθώριο των εργασιών του για την Αρνητική Διαλεκτική. Στο στόχαστρο της κριτικής βρίσκεται η ανύψωση της "αυθεντικότητας" σε φευδοφιλοσοφική κατηγορία εντός ενός πεδίου που ορίζεται από το τρίγωνο φιλοσοφίας της ζωής, φαινομενολογίας και οντολογίας. Εστιάζοντας στη χρήση της γλώσσας, ο Αντόρνο ερευνά και στηλιτεύει τον τρόπο με τον οποίο η κριτική της νεωτερικής εμπειρίας μετατρέπεται στο έργο των θεωρητικών που εξετάζει, και πρωτίστως σε εκείνο του Χάιντεγκερ, σε απεριόριστη κατάφαση το...
Η εκπαίδευση μετά το Άουσβιτς
Adorno Theodor W. 1903-1969
Νήσος (2017)
Φέτος γιορτάζουμε! Και για τα 25 μας χρόνια επιλέξαμε αυτό το σύντομο κείμενο του Αντόρνο. Λίγα λόγια για μας και για αυτήν την επιλογή μας. Το στίγμα που δίνει η νήσος, η ΕΜΕΑ και τα τοπικά είναι ένα απαιτητικό στίγμα. Εκείνο μιας αμοιβαίας δέσμευσης, μιας κοινής εργασίας για κοινά ενδιαφέροντα· για κείμενα που θέλουν ξεκλείδωμα, προϋποθέτουν εγρήγορση και διανοητική ευθύνη, κείμενα που παρέχουν τη μέγιστη δυνατή απόλαυση αλλά όχι με την απλή θέαση, όχι με την πρώτη ανυποψίαστη ματιά, κείμενα που καθιστούν εξαρχής τον αναγνώστη συμπαραγωγό τους. Διεκδικούμε επομένως την...
Ο φονξιοναλισμός σήμερα
Adorno Theodor W. 1903-1969
Πλέθρον (2017)
Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ο Adorno, ενώ εργά ζεται πυρετωδώς πάνω στα χειρόγραφα της Αισθητικής θεωρίας, βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει με θέμα την αρχιτεκτονική. Στην ομιλία του "Ο φονξιοναλισμός σήμερα" εκθέτει τα παράδοξα της αρχιτεκτονικής θεωρίας του Adolph Loos, με αφορμή το ζήτημα του διάκοσμου στο πλαίσιο του φονξιοναλισμού. Εμμένοντας στη διαλεκτική θεώρηση των αισθητικών και κοινωνικών ερωτημάτων, θα επισημάνει την αντίφαση του καθαρού φονξιοναλισμού, ο οποίος, επιθυμώντας να εξαλείψει τον διάκοσμο και τη συμβολική του λειτουργία, απωθεί την υποψία "πως ό,τ...
Από την ταξική πάλη στον πόλεμο των συμμοριών
Adorno Theodor W. 1903-1969
Ακυβέρνητες Πολιτείες (2017)
Σύμφωνα με την εικόνα της τελευταίας οικονομικής φάσης, η ιστορία είναι η ιστορία των μονοπωλίων. Σύμφωνα με την εικόνα του κατάφωρου σφετερισμού που διαπράττεται σήμερα από τους ηγέτες του κεφαλαίου και της εργασίας σε αρμονική συνεργασία μεταξύ τους, η ιστορία είναι η ιστορία του πολέμου των συμμοριών, των εγκληματικών και μαφιόζικων οργανώσεων. Theodor W. Adorno Μια πραγματική κοινωνιολογία της συμμορίας ως του ζωντανού στοιχείου της κυρίαρχης τάξης στην ιστορία θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τόσο έναν πολιτικό όσο και έναν επιστημονικό σκοπό. Θα μπορούσε να συνδράμει σ...
Δοκίμια κριτικής της ψυχανάλυσης
Adorno Theodor W. 1903-1969
Επέκεινα (2015)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή του επιμελητή 2. Theodor W. Adorno, H Αναθεωρημένη ψυχανάλυση (1946) [μετάφραση: Ζήσης Σαρίκας] 3. Theodor W. Adorno, Κοινωνιολογία και ψυχολογία, I-II (1955) [μετάφραση: Φώτης Τερζάκης] 4. Επίμετρο 1: Talcott Parsons, Ψυχανάλυση και κοινωνική δομή (1954) [μετάφραση: Φώτης Τερζάκης] 5. Επίμετρο 2: Max Horkheimer, O Ernst Simmel και η φροϋδική φιλοσοφία (1948) [μετάφραση: Φώτης Τερζάκης]
Τα άστρα κάτω στη Γη
Adorno Theodor W. 1903-1969
Ηριδανός (2014)
H μόνη ουσιαστική διαφορά που μπορούν να δείξουν οι πιο διανοούμενοι αστρολόγοι ανάμεσα στους εαυτούς τους και τη φυλή των κρυσταλλοσκόπων είναι η αποστροφή τους για τις απόλυτες προφητείες. Η αστρολογία αναλαμβάνει να ενθαρρύνει σταθερά τους ανθρώπους να παίρνουν αποφάσεις, ανεξαρτήτως του πόσο ασήμαντες ενδέχεται να είναι αυτές. Είναι προσανατολισμένη στην πρακτική δράση αντί να αναλώνεται σε μεγαλεπήβολες συζητήσεις γύρω από κοσμικά μυστικά και βαθύ διαλογισμό. Ως εκ τούτου, η ίδια η χειρονομία της αστρολογίας, η βασική της προϋπόθεση ότι ο καθένας πρέπει να αποφασίζει τ...
Η φιλοσοφία της νέας μουσικής
Adorno Theodor W. 1903-1969
Νήσος (2012)
Αν και γραμμένη μεταξύ 1940-48, "Η φιλοσοφία της νέας μουσικής" παραμένει για μουσικούς, και φίλους της μουσικής, φιλοσόφους και ενδιαφερομένους για ζητήματα πολιτισμού και κοινωνίας, μια αποφασιστική συμβολή της "κριτικής θεωρίας" στη σύγχρονη σκέψη. Μαζί με τη "Διαλεκτική του διαφωτισμού", το έργο αυτό έβαλε τη σφραγίδα του σε ό,τι θεωρείται σήμερα κριτική της τέχνης, αλλά ίσως και στην πορεία της θεωρίας από τα μέσα του 20ού αιώνα. Ο ιδιότροπος λόγος του Αντόρνο, η ιδιοφυής σύζευξη εννοιών και επιχειρημάτων που αντλούνται από τη μουσική και τη φιλοσοφική παράδοση, η...
Theodor W. Adorno - Thomas Mann: Αλληλογραφία 1943-1955
Adorno Theodor W. 1903-1969
Αλεξάνδρεια (2009)
Τον Δεκέμβριο του 1945 ο Τόμας Μαν έγραψε μια, διάσημη πλέον, επιστολή στον Αντόρνο, στην οποία διατύπωνε την αρχή του μοντάζ που είχε υιοθετήσει στο μυθιστόρημά του "Δόκτωρ Φάουστους". Ο συγγραφέας αναγνώριζε τα πολύτιμα δάνεια που είχε αντλήσει από τα μουσικολογικά έργα του φιλοσόφου και τον καλούσε να τον βοηθήσει στην περαιτέρω πειστική απόδοση της μορφής και του έργου του ήρωά του, του συνθέτη Λέβερκυν. Η συνεργασία ευοδώθηκε (ο Αντόρνο προσέφερε πληροφορίες, σκέψεις, ακόμη και σχέδια για τα υποτιθέμενα ύστερα μουσικά έργα του συνθέτη) κι αποτέλεσε ουσιαστικά τη βάση μ...
Πρωτόκολλα ονείρων
Adorno Theodor W. 1903-1969
Αλεξάνδρεια (2009)
"Το όνειρο είναι μαύρο όπως ο θάνατος." "Τα όνειρά μας δεν συνδέονται μεταξύ τους ως "δικά μας", αλλά αποτελούν και ένα συνεχές, ανήκουν σε έναν ενιαίο κόσμο, όπως λόγου χάρη όλα τα αφηγήματα του Κάφκα διαδραματίζονται "στο ίδιο". Όσο πιο στενά όμως συναρτώνται μεταξύ τους τα όνειρα ή επαναλαμβάνονται, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να μην μπορούμε πια να τα ξεχωρίσουμε από την πραγματικότητα. Theodor W. Adorno "Τα πρωτόκολλα ονείρων, διαλεγμένα από ένα εκτενές απόθεμα, είναι αυθεντικά. Τα κατέγραφα κάθε φορά αμέσως μετά το ξύπνημα και για τη δημοσίευσή τους δι...
Αρνητική διαλεκτική
Adorno Theodor W. 1903-1969
Αλεξάνδρεια (2006)
"Αφότου η φιλοσοφία αθέτησε την υπόσχεσή της ότι είναι ταυτόσημη με την πραγματικότητα ή ότι βρίσκεται ακριβώς στα πρόθυρα επίτευξης της πραγματικότητας, είναι αναγκασμένη να ασκήσει αδυσώπητη αυτοκριτική... Τα εννοιολογικά περιβλήματα στα οποία σύμφωνα με τα φιλοσοφικά έθιμα θα έπρεπε να μπορεί να χωρέσει το όλον, παραβαλλόμενα με την απροσμέτρητη επέκταση της κοινωνίας και τις προόδους της θετικής γνώσης της φύσης, μοιάζουν με υπολείμματα της απλής εμπορευματικής κοινωνίας μέσα στον όψιμο βιομηχανικό καπιταλισμό. Τόσο άμετρη έχει γίνει η δυσαναλογία μεταξύ της εξουσίας...
Τέχνη και μαζική κουλτούρα
Συλλογικό έργο
Ύψιλον (2005)
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του αιώνα μας, ο δυτικός "πολιτισμένος" κόσμος, ο κόσμος της υλικής αφθονίας και της ιδεολογικής αποτελμάτωσης, χαρακτηρίζεται και στηρίζεται στην εμφάνιση της μαζικής κουλτούρας. Η μαζική κουλτούρα, που συμβαδίζει με την εξάλειψη του λαϊκού πολιτισμού της υπαίθρου και των πόλεων και που έβαλε στο περιθώριο τη γνήσια, την αυθεντική τέχνη, κατασκευάστηκε για να γεμίσει τον ελεύθερο χρόνο του σύγχρονου ανθρώπου. Όλοι σήμερα, ανεξάρτητα από την κοινωνική ή εθνική τους προέλευση, ανεξάρτητα από την κοινωνική κατηγορία στην οποία ανήκουν και από τις...
Για τον Νίτσε
Συλλογικό έργο
Ίνδικτος (2003)
Τρεις εξέχοντες Γερμανοί διανοητές καταθέτουν τους προβληματισμούς τους γύρω στην περίπτωση Νίτσε. Επισημαίνουν το ριζοσπαστικό χαρακτήρα του ως στοχαστή και πεζογράφου, το ερμηνευτικό πρόβλημα που εγείρει ο λόγος του, το παρωδιακό στοιχείο και τη σωτήρια λειτουργία του, τη συγγένειά του συνολικά με το διαφωτισμό, αλλά και με τις επιστήμες της ψυχής, τον κίνδυνο, τέλος, που υπέφωσκε κατά το Μεταπόλεμο, η διάσωση από την παραποίηση να τον αφήσει έρμαιο του ακαδημαϊσμού. Δύο κείμενα σε απόσταση τριακονταετίας: η συζήτηση "Για τον Νίτσε κι Εμάς" μεταξύ των T.W. Adorno, M. Hosk...
Η κοινωνιολογία της μουσικής
Adorno Theodor W. 1903-1969
Νεφέλη (1997)
Η γλώσσα της μουσικής είναι αρκετά διαφορετική από την προθετική γλώσσα. Περιέχει μια θεολογική διάσταση. Αυτό που έχει να πει αποκαλύπτεται και ταυτόχρονα κρύβεται. Ιδέα της είναι το θείο ΄Ονομα στο οποίο έχει δοθεί σχήμα. Είναι απομυθολογικοποιημένη προσευχή, απαλλαγμένη από κάθε στοιχείο μαγικής αποτελεσματικότητας. Είναι η ανθρώπινη προσπάθεια - καταδικασμένη όπως πάντα - να ονομαστεί το ΄Ονομα, όχι να μεταδόσει νοήματα...Η ερμηνεία είναι ουσιώδης τόσο για τη μουσική όσο και για τη γλώσσα, αλλά με διαφορετικούς τρόπους. Το να ερμηνεύεις τη γλώσσα σημαίνει: να κατανοείς...