Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Xenópoulos Grigórios
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από Ζακυνθινό πατέρα και από μητέρα Φαναριώτισσα. Η οικογένειά του εγκαταλείπει την Πόλη, όταν ο Γρηγόριος ήταν έντεκα μηνών και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο. Έτσι, τον κόσμο τον πρωτογνώρισε στο μαγευτικό αυτό νησί της Επτανήσου. Η γραφικότητα του τόπου, η πανώρια φύση με τις μοναδικές της ομορφιές, ο λαός της Ζακύνθου με τα ήθη και τα έθιμά του, η ιστορία και γενικά η επτανησιακή κουλτούρα, διαπλάθουν και επηρεάζουν βαθιά την ψυχή του. Ζυμώνεται με τους Ζακυνθινούς και όλα τα ερμηνεύει με την ιδιοσυγκρασία που κουβαλάει από το νησί του. Μετά το γυμνάσιο ο Ξενόπουλος παρακολουθεί μαθήματα φυσικομαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Όμως, η λογοτεχνία και η δημοσιογραφία τον αποσπούν οριστικά. Συνεργάζεται με όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής του. Το 1890 ο Γεώργιος Δροσίνης του προτείνει και αναλαμβάνει αρχισυντάκτης στην Εστία. Το 1896 ο ιδιοκτήτης του παιδικού περιοδικού «Διάπλασις των παίδων» Νικόλαος Παπαδόπουλος τον παίρνει αρχισυντάκτη και αργότερα του αναθέτει τη διεύθυνση του περιοδικού. Στη "Διάπλαση των Παίδων" η αγάπη του για το ελληνόπουλο τον οδήγησε να γράψει χιλιάδες "αθηναϊκές επιστολές", στις οποίες μιλούσε για διάφορα θέματα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγινε ο δάσκαλος και μερίμνησε συστηματικά για το παιδί - αναγνώστη, για το παιδί που χρειάζεται αγωγή και παιδεία. Διακατέχεται από μια έμφυτη παιδαγωγική κλίση που την συνθέτουν η συμπάθεια και το ενδιαφέρον του για το παιδί, η δίψα και η πίστη του για την μόρφωσή του. Η προσφορά του στο τρίπτυχο σπίτι - οικογένεια - παιδί αρχίζει αμέσως μετά που αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού. Για πέντε περίπου δεκαετίες προσφέρει ένα αξιόλογο παιδαγωγικό και μορφωτικό έργο. Βοηθάει το παιδί - αναγνώστη να ανακαλύψει μόνο του το αντικείμενο της γνώσης και να αγκαλιάσει τη φύση, τις αξίες και τους συνανθρώπους του. Παίρνει στα χέρια του μια τεράστιας σημασίας εξουσία, τη διαπλαστική. Η προσφορά του αυτή δεν κατευθύνεται από κάποιο συγκεκριμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά κυρίως από το ένστικτό του και από την αγάπη του για το παιδί. Συνειδητά, όμως, «Ο Φαίδωνας» εργάστηκε για τη δημιουργία μιας παιδικής λογοτεχνικής γλώσσας - μιας γλώσσας ζωντανής - που θα άγγιζε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών και που θα μάθαιναν έτσι χωρίς βιβλία και χωρίς δασκάλους. Πετυχαίνει, έτσι, ένα θερμό δόσιμο με τον αναγνώστη και μια απελευθερωτική και θετική στάση που μορφώνει και συγχρόνως δεν σκλαβώνει. "Η αδελφούλα μου" είναι το πρώτο παιδικό μυθιστόρημα που γράφει στη δημοτική γλώσσα. Αν και είναι επηρεασμένος από τις ευρωπαϊκές πολιτιστικές ανακατατάξεις, δεν περιορίζεται μέσα στα πλαίσια του ηθογραφικού μυθιστορήματος, αλλά προχωράει και ασχολείται με την περιγραφή των ψυχικών ικανοτήτων των ηρώων του. Γίνεται ένας ψυχογράφος που τηρεί όμως αυστηρά την αντικειμενικότητά του. Μόνο όταν περιγράφει Ζακυνθινά τοπία και αρχίζουν να αναδύονται μέσα από αυτά οι μνήμες των παιδικών του χρόνων, εκφράζει υποκειμενικά συναισθήματα. Ο ρεαλισμός του 1900 ήταν εκείνο που ζητούσαν οι πολλοί και εκείνο που μπορούσε να ενώσει την απόσταση ανάμεσα στους πολλούς και στη νέα, στην αδιαμόρφωτη ακόμα ελληνική πεζογραφία. Με τα μυστικά της ρεαλιστικής σχολής η αφήγησή του έστρωνε πιο άνετα. Ο Ξενόπουλος βέβαια είχε έμφυτη αφηγηματική ευκολία, καλαισθησία, γλώσσα γλαφυρή, απλή, ρέουσα, έτσι που άρεσε σε όλους. Δεν υπήρξε ποτέ ανιαρός και κουραστικός. Στάθηκε ένας γλωσσοπλάστης - ένας ακούραστος δημιουργός του Λόγου είτε έγραφε για εφημερίδα ή για περιοδικό ή θέατρο ή μυθιστόρημα ή διήγημα ή παιδικό ανάγνωσμα, δοκίμιο ή ποίηση. Τα έργα του έχουν πλούτο, φυσικούς διαλόγους, οξύτητα παρατήρησης και άψογη τεχνική. Το περιβάλλον των μυθιστορημάτων του Ξενόπουλου είναι πότε η Αθήνα και πότε η Ζάκυνθος. Ο συγγραφέας θέλει να μας περιγράψει την ελληνική κοινωνία της εποχής του. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας. Σε αρκετά έργα του περιγράφονται και ζωντανεύουν παλαιότερες κοινωνίες κυρίως της Ζακύνθου. Σε χρόνια ακμής, δύναμης, μεγαλείου, πλούτου και πολιτισμού, αναζήτησε και βρήκε πλούσιο και άφθονο υλικό που το εκμεταλλεύτηκε κατάλληλα. Ένα θαυμάσιο και ίσως το πιο πρωτότυπο έργο του είναι «Το Φάντασμα», μια πρωτάκουστη αληθινή ιστορία που διαδραματίσθηκε το ΙΗ΄ αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. "Ο Κόκκινος Βράχος" (1905) δίνει μια πετυχημένη απεικόνιση της ζακυνθινής ζωής. Πρόκειται για έναν έρωτα καταλύτη που τον βιώνει η ηρωίδα χωρίς τίποτα το κίβδηλο. Τρία από τα καλύτερα έργα του έχουν επίσης υπόθεση ζακυνθινή (Λάουρα 1915, Αναδυόμενη 1923, Τερέζα Βάρμα Δακόσια 1925). Εκείνα όμως που η κριτική αναγνώρισε αναμφίβολα τα καλύτερα μέσα στα τόσα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου, είναι οι "Πλούσιοι και Φτωχοί" (1919), και οι "Τίμιοι και Άτιμοι" (1921). Ανήκουν σε μια "κοινωνική τριλογία" όπου ο συγγραφέας προβληματίζεται πάνω σε κοινωνικά θέματα και το πετυχαίνει άριστα. Δίπλα στο μυθιστορηματικό, σημαντικό είναι και το θεατρικό του έργο. Επηρεασμένος από τον Ίψεν, δίνει το 1904 το πιο συγκροτημένο ίσως από τη θεατρική άποψη έργο του, "Το Μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", με κέντρο μια ευγενική μορφή και το μυστικό της που αφορά μια σκόνη - μια άσπρη σκόνη που θεραπεύει τον καταρράκτη ματιών. Από τα θεατρικά του έργα αρκετά αντέχουν και σήμερα. Διατηρούνται στη ζωή όχι για λόγους νοσταλγίας, αλλά χάρη στα ολοζώντανα πρόσωπα που έπλασε ο συγγραφέας. Τα έργα του όπως ο "Πειρασμός", "Φιόρο του Λεβάντε", "Στέλλα Βιολάντη", "Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", "Φωτεινή Σάντη", "Αναδυόμενη", "Ποπολάρος", κ.α. παίζονται στο Θέατρο, διασκευάζονται για τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Ο Ξενόπουλος πέθανε σε μεγάλη ηλικία το 1951 στην Αθήνα μακριά από το αγαπημένο του νησί.
Τερέζα Βάρμα Δακόστα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Μια πανέμορφη νεαρή αριστοκράτισσα, με τη μεθυστική της εμφάνιση, συγκεντρώνει όλα τα ελαττώματα και τις διαστροφές. Αδίστακτη και τολμηρή. Ερωτιάρα και υποκρίτρια, παίζει ένα παράδοξο και τολμηρό παιχνίδι, παρασυρμένη σ’ έναν ανεμοστρόβιλο παθών, επιχειρώντας ακόμη και εγκλήματα στους νέους που την αγάπησαν και της έδωσαν την ψυχή τους.
Η απερίγραπτη
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο έρωτας χρόνια δεν κοιτά! Ο ήρωας του έργου ωραιότατος τριανταπεντάρης, πλούσιος και αριστοκράτης, τύπος κοσμοπολίτη, γνωρίζεται με την δεκαεφτάχρονη ηρωίδα του τη Θάλεια. Η Θάλεια δέχεται τόσο έντονα το αίσθημα της αγάπης, που παρά τη διαφορά της ηλικίας τους, και τόσα πολλά άλλα εμπόδια, θα συνδέσει τελικά τη ζωή της με τον αγαπημένο της;
Ανάμεσα σε τρεις γυναίκες
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ένα έργο διαφορετικότερο από τα γνωστά έργα του συγγραφέα. Μια πλοκή δυνατών ερωτικών συγκρούσεων ενός άνδρα ανάμεσα σε τρεις γυναίκες. Ένα δίλημμα στον ήρωα του έργου. Να παραμείνει πιστός στη γυναίκα του ή να συνδέσει τη ζωή του με την κατά πολύ μικρότερή του Τίνα, που κυριολεκτικά τον έχει ξεμυαλίσει με την τρυφερότητα της ηλικίας της;
Ο κατήφορος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο μεγάλος κατήφορος αρχίζει πάντα με μία ελαφρότατη κλίση, προχωρά ακόμα λίγο με εμπόδια, με ανωμαλίες και ξαφνικά γίνεται γλιστερός, ίσιος, γυμνός, κάθετος... Αυτό φαίνεται πως δεν το γνώριζε η Ρόζα. Νέα και όμορφη, από γνωστή οικογένεια με ανατροφή, πίστευε μόνο στη φρεσκάδα των δεκαέξι της χρόνων. Έτσι όταν επισκέφτεται το σπίτι ενός γνωστού της με τη συνοδεία της καλής της Γεωργίας δεν μπορεί να φανταστεί ότι εκεί τις περιμένει η μεγαλύτερη ανατροπή στη ζωή τους. Μία ανατροπή με συνέπειες όπως την απώλεια της τιμιότητας και της αθωότητας και την αντικατάστασή τους από τ...
Η αναδυομένη
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στην αξιοθέατη βίλα της "Αναδυομένης", με τα ερημικά ακρογιάλια της και το περβόλι με τις λωτιές, ξετυλίγεται ένα ερωτικό παιχνίδι με πρωταγωνιστές τη γοητευτική κοντεσίνα Κλαίλια και τα δύο αδέλφια, τον Παύλο και τον Ντένη. Καθένας διεκδικεί με τον τρόπο του την Κλαίλια, χωρίς καμία ανησυχία ή τύψη για τις επιπτώσεις του ερωτικού κυνηγιού τους. Η Κλαίλια καλείται να διαλέξει ποιο από τα δύο αδέλφια θα είναι τελικά ο εκλεκτός της καρδιάς της. Καμία από τις δύο οικογένειες δεν μπορούσε να συλλογιστεί ότι εκείνο το καλοκαίρι στην εξοχή με τους εκδρομικούς περιπάτους στο βο...
Πλούσιοι και φτωχοί
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στο έργο αυτό εξετάζεται το αιώνιο ζήτημα των Πλουσίων και των Φτωχών αν δηλαδή υπάρχουν, όπως ισχυρίζονται μερικοί, δυο ράτσες χωριστές, αν οι άνθρωποι γεννώνται προορισμένοι από τη Φύση άλλοι να μένουν φτωχοί κι άλλοι να γίνουν πλούσιοι. Το μυθιστόρημα αυτό ως έργο κοινωνικό, είναι αντικειμενικό και αμερόληπτο, και θεωρείται το σημαντικότερο έργο του Ξενόπουλου.
Ο Ποπολάρος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Πρωτοδημοσιεύτηκε με τον τίτλο ο "Αντάρτης". Ο Ζέππος ο Πεμπονάρος είναι ο ποπολάρος, που μια όμορφη αρχοντοπούλα, η κοντεσσίνα Έλδα τον μεταχειρίζεται απάνθρωπα, απάνω κάτω σαν σκυλί. Έτσι στην ψυχή του πληγωμένου ποπολάρου ξυπνά όλο το μίσος της τάξης του, για να αρχίσει μια πάλη - μια άγρια μάχη, ένα επεισόδιο στο μεγάλο, τον προαιώνιο πόλεμο των τάξεων.
Ο Μινώταυρος και άλλα διηγήματα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στη Ζάκυνθο, σε μια λαϊκή συνοικία, που ονομάζεται Κουρπέικα, καθόταν κάποιος άρχοντας, ο Κούρπας. Ήταν τόσο κακός, τόσο σκληρός, έκανε τόσες αδικίες και τυραννούσε τόσο τη φτωχολογιά, που είδε ο Θεός το άδικο κι έριξε αστροπελέκι και τον έκαψε μαζί με το παλάτι του. Ποιος ήταν και τι έκανε ο άρχοντας Κούρπας;
Ρηγγίνα Λέζα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
«Είναι ιστορικά βεβαιωμένο ότι ο Σολωμός σχετίστηκε με λίγες γυναίκες στη ζωή του... Η παθητική αυτή, ερωτική, ζακυνθινή ιστορία με ήρωα το μεγάλο ποητή, Διονύσιο Σολωμό, και ηρωίδα μια ιδανική Ζακυνθινοπούλα, είναι σχεδόν άγνωστη. Την άκουσα από την κόρη της ίδιας της Ρηγγίνας και την ανέπλασα σ' ένα έργο γεμάτο ενδιαφέρον». Γρ. Ξενόπουλος
Οι σύζυγοι της Νίνας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ανάμεσα στα πιο σημαντικά μυθιστορήματα του Ξενόπουλου είναι και «Οι σύζυγοι της Νίνας». Έργο χρήσιμο, γραμμένο με ιδανική απλότητα και αναμφισβήτητη ψυχολογική δύναμη, που στηρίζεται σ' ένα σοβαρότατο κοινωνικό θέμα. Πάνω σ’ ένα διαρκώς επίκαιρο πρόβλημα: το θέμα και το πρόβλημα που δημιουργεί η μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ δύο ερωτευμένων που φτάνουν στο γάμο.
Μεγάλη αγάπη
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Μια ιστορία Ρωμαίου και Ιουλιέττας με ζακυνθινό φόντο και δοσμένη με μοντέρνα αντίληψη γραφής. Αυτό είναι η «Μεγάλη Αγάπη» του Ξενόπουλου. Μια περίπτωση που πλημμυρίζει την ψυχή με αισιοδοξία. Ένα μυθιστόρημα με όλα τα χαρακτηριστικά της τέχνης του συγγραφέα. Ένα χαρούμενο κείμενο, που αντιμάχεται με τον τρόπο του και με το πνεύμα του τη σκυθρωπότητα των ημερών μας...
Ο κόκκινος βράχος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Όταν η Φωτεινή Σάντρη υποδέχεται τον Άγγελο στο σπίτι του «Κόκκινου Βράχου», μέσα στα λιοστάσια με το κοκκινόχωμα, στους ανθοστόλιστους κήπους, στις παραλίες και στις γραφικές εκκλησιές, γεννιέται ένα περίεργο «σ’ αγαπώ». Ανάμεσα στη Φωτεινή και τον Άγγελο ένας έρωτας ξεκινά σαν το χαμόγελο της άνοιξης. Απότομα όμως μεταμορφώνεται σε καταλυτική δύναμη. Εκείνο το καλοκαίρι στη βίλα του «Κόκκινου Βράχου» κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τις μοιραίες συνέπειες αυτής της γνωριμίας στη ζωή της Φωτεινής Σάντρη – μιας από τις πιο δημοφιλείς ηρωίδες του Ξενόπουλου.
Στέλλα Βιολάντη. Ισαβέλλα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Μια καλοκαιρινή βαρκάδα και μια ερωτική επιστολή ήταν αρκετά για να αποκαλυφτούν τα καλά κρυμμένα από καιρό συναισθήματα που έτρεφαν μεταξύ τους η Στέλλα Βιολάντη και ο Χρηστάκης Ζαμάνος. Εκείνη όμορφη, περήφανη, ξεχωριστή προσωπικότητα από πλούσια οικογένεια. Εκείνος, γοητευτικός και περιζήτητος, εργαζόταν στο Αγγλικό Τυπογραφείο της περιοχής. Κανείς τους δε σκέφτηκε ότι η αγάπη τους έπρεπε να δοκιμαστεί. Έτσι όταν η Στέλλα Βιολάντη έγραφε τη φράση «Σ’ αγαπώ» πάνω σε μια κόλλα χαρτιού, με μια μαργαρίτα στην κόχη δεν μπορούσε να φανταστεί ότι χάραζε την αιώνια καταδίκη της....
Η τιμή του αδελφού
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
«Η Τιμή του Αδελφού». Τιμή ενός ανήθικου ανθρώπου, που όσο του δίνει χρήματα η αδελφή του «κλείνει τα μάτια», μπροστά στη ζωή που κάνει. Κι όταν του κόβει την «επιχορήγηση», ανακαλύπτει αμέσως πως το κατρακύλισμά της τον... κηλιδώνει και ενεργεί με τον πιο απάνθρωπο τρόπο για να σώσει την «αξιοπρέπειά» του. Η υπόθεση του έργου φέρνει στα χείλη μας τη φλόγα της αλήθειας, με μια εξαίσια τέχνη.
Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
"Πολλά πράγματα από τη ζωή μου δεν τα είχα εξιστορήσει. Μόνο σήμερα που μαζί με τα 70 χρόνια μου, έχω κλείσει σχεδόν το έργο μου μια αυτοβιογραφία μου μπορεί να είναι πλήρης. Σήμερα έχω περισσότερο θάρρος που εκείνον τον καιρό θα δίσταζα. Και κατά τη γνώμη μου, οι αυτοβιογραφίες έχουν αξία όταν είναι θαρραλέες και ειλικρινείς".
Ευτυχία. Ο γάμος της Λίτσας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Η δραματική περιπέτεια μιας κοπέλας απλής από χαμηλότερη κοινωνική τάξη, που ο γάμος της με ένα νέο της... «υψηλής κοινωνίας» την οδηγεί σε μια αληθινή κόλαση. Η ζωή, όμως, της επιφυλάσσει απροσδόκητες αλλαγές αποδεικνύοντας ότι ο πλούτος δεν είναι απαραίτητα εξασφάλιση της προσωπικής ευτυχίας της.
Δεν ήταν γραφτό
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
"Μεγαλώσαμε μαζί με τον Άγγελο που κυριολεκτικά από μικρό παιδί αγαπούσα κι ελάτρευα", αφηγείται η ηρωίδα της υπόθεσης, η Μαριάνθη. Χωριστήκαμε όμως, γιατί εκείνος έφυγε να μπει στη Σχολή. Δυστυχώς, άφησε "στο πόδι του" το Σπύρο, που ήταν ο καλύτερός του φίλος. Ε, αυτός έμελλε να γίνει ο εχθρός του κι ο προδότης του. Τι παιχνίδι παίζει η μοίρα στη Μαριάνθη;
Διηγήματα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Περιεχόμενα τόμου - Ο κακός δρόμος - Η τελευταία προσευχή - Κελαϊδισμοί - Η ζωή και ο θάνατος της Αργυρούλας - Το ψωμί - Αθανασία - Ο άνθρωπος κι η μηχανή - Τα κουπόνια - Μια Γαλλίδα - Ο Σταυρογιάννης - Ένα κορίτσι που κάτι του έλειπε - Φαλιμέντο - Σάνκτα Φαμίλια - Καταμάθετε τα κρίνα του αγρού Απ' όλο το έργο μου οι κριτικοί της λογοτεχνίας ξεχωρίζουν τα μικρά μου διηγήματα. Τα ονόμασαν "πρότυπα του είδους" κι ακόμα "μικρά αριστουργήματα". Κι εγώ θεωρώ τα μικρά μου διηγήματα σαν το καλύτερο μέρος του όλου μου έργου. Γρ. Ξενόπουλος
Ιστορία μιας χωρισμένης και άλλα διηγήματα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο παράφορος μοιραίος έρωτας μιας πανέμορφης κοπέλας για ένα νέο που τη «μάγεψε» και τον παντρεύτηκε, με αποτέλεσμα να τη ρίξει τελικά σε μια σκοτεινή άβυσσο, με τις απίθανες ψυχικές και σαρκικές διαστροφές του... Ένα έργο που αποκαλύπτει και διδάσκει. Ένα βιβλίο με την υπογραφή του Ξενόπουλου, που διαποτίζει με τα πιο δυνατά συναισθήματα τον κόσμο του αναγνώστη.