Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Theotokás Giórgos
Ο Γιώργος Θεοτοκάς (1905-1966) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, γιος του δικηγόρου Μιχαήλ Θεοτοκά και της Ανδρονίκης το γένος Νομικού. Στην Κωνσταντινούπολη τέλειωσε το Ελληνογαλλικό Λύκειο και το 1922 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα, όπου γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου. Το 1925 εκλέχτηκε Γενικός Γραμματέας της δημοτικιστικής οργάνωσης Φοιτητική Συντροφιά (για τη δράση του κινδύνευσε το 1926 να αποβληθεί από το Πανεπιστήμιο) και υποδέχτηκε τον Γιάννη Ψυχάρη στη Χίο. Μετά την αποφοίτησή του (1927) έφυγε για τρία χρόνια στο Παρίσι και το Λονδίνο. Στο Λονδίνο έγραψε το πρώτο του βιβλίο "Ελεύθερο Πνεύμα", που θεωρήθηκε ως το μανιφέστο της γενιάς του Τριάντα (δημοσιεύτηκε στην Αθήνα το 1929). Το 1929 επέστρεψε στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως δικηγόρος και δημοσίευσε πολλά κείμενά του στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Το 1940 κατατάχτηκε εθελοντικά στο στρατό και πολέμησε στην Αλβανία.Το 1948 παντρεύτηκε τη φιλόλογο Ναυσικά Στεργίου, η οποία πέθανε το 1959. Το 1952 ταξίδεψε στην Αμερική, το 1955 έθεσε υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές στο νομό Χίου, χωρίς επιτυχία. Το 1966 παντρεύτηκε την ποιήτρια Κοραλία Ανδρεάδη. Πέθανε τον ίδιο χρόνο στην Αθήνα. Συνεργάστηκε με πολλά λογοτεχνικά περιοδικά και με την εφημερίδα "Το Βήμα", ενώ υπήρξε επίσης μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού "Εποχές". Υπήρξε συνιδρυτής του περιοδικού "Νέα Γράμματα" (1935). Διετέλεσε διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου (1945-1946 και 1951-1952) και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κ.Θ.Β.Ε. Εκπροσώπησε την Ελλάδα στις διεθνείς συναντήσεις της Γενεύης και στο Διεθνές Συνέδριο του Εδιμβούργου. Ταξίδεψε σε πολλές χώρες και έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Τιμήθηκε με το βραβείο πεζογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών (1939 για το μυθιστόρημα "Το δαιμόνιο") και το Α’ Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου (1957 για το έργο του "Τα προβλήματα του καιρού μας"). Ο Γιώργος Θεοτοκάς τοποθετείται στη γενιά του ’30, της οποίας υπήρξε ένα από τα πολυγραφότερα πρόσωπα. Ασχολήθηκε με την πεζογραφία, το θέατρο, την ποίηση, το δοκίμιο, την κριτική, την ταξιδιωτική λογοτεχνία. Με το έργο του έθεσε τις βάσεις της θεωρίας της γενιάς του Τριάντα για την ελληνικότητα, η οποία πηγάζει παράλληλα από την ελληνική παράδοση (αρχαιοελληνική, βυζαντινή, λαϊκός πολιτισμός) αλλά και από την ευρωπαϊκή παράδοση και σύγχρονη πραγματικότητα. Ο αφηγηματικός του λόγος επηρεάστηκε έντονα από την ελληνική πεζογραφική δημιουργία του 19ου αιώνα. Από τα έργα του σημειώνουμε ως ορόσημα τον "Λεωνή", τους "Ασθενείς και οδοιπόρους", το "Δαιμόνιο" και την "Αργώ". Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Γιώργου Θεοτοκά βλ. Αργυρίου Αλεξ. - Γεωργουσόπουλος Κώστας, "Θεοτοκάς Γιώργος", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Γιαλουράκης Μανώλης, "Θεοτοκάς Γιώργος", Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 7. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Τζιόβας Δημήτρης, "Χρονολόγιο Γιώργου Θεοτοκά", Διαβάζω 137, 12/2/1986, σ.8-11 και Αράγης Γιώργος, "Γιώργος Θεοτοκάς", Η Μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Δ΄, σ.8-81. Αθήνα, Σοκόλης, 1992. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Λεωνής
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2004)
Το γνωστό εξομολογητικό μυθιστόρημα του Γιώργου Θεοτοκά, όπου τα προσωπικά βιώματα μετατρέπονται σε καθολική θεώρηση μιας εποχής. Γράφει ο Απόστολος Σαχίνης: "Ο "Λεωνής" είναι ο Γιώργος Θεοτοκάς, αλλά είναι γενικότερα και ο ευαίσθητος έφηβος που έζησε και αναπτύχθηκε κάτω από τη σκιά και τον ήχο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου... Η σύνθεση, η εξέλιξη και η πορεία του "Λεωνή" είναι περιγραφική και αφηγηματική, και ο αναγνώστης χαίρεται αυτή την ελευθερία και αυτή την άνεση που υπάρχουν στην αφήγηση και στις περιγραφές... Το καινούργιο που έφερε ο "Λεωνής" στο μυθιστόρημα της...
Ημερολόγιο της "Αργώς" και του "Δαιμονίου"
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Λέσχη (1989)
Δεν είχα ποτέ την πρόθεση να κρατήσω με κάποιο σύστημα το ημερολόγιο του γραψίματος της Αργώς· πρώτα-πρώτα σαν άρχισα αυτό το βιβλίο δε μου πέρασε από το νου πως ήτανε δυνατό να με απασχολήσει τέσσερα χρόνια (1931-1935) και να μου θέσει τόσα ζητήματα. Μου συνέβηκε όμως, κατά καιρούς, να κρατήσω, στα ιδιωτικά τετράδιά μου, μερικές ακατάστατες σημειώσεις σχετικά με την πορεία, που ακολουθούσε το φανταστικό ταξίδι μου. Εκ των υστέρων, μου φαίνεται ότι οι σημειώσεις αυτές αντιπροσωπεύουν μια μικρή εμπειρία ή "βίωση", που θα μπορούσε ίσως να ενδιαφέρει κανένα νεότερο που θα είχε...
Η ορθοδοξία στον καιρό μας
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Εκδόσεις των Φίλων (1975)
Πολύ μεγάλες ζυμώσεις, που θα τις λέγαμε χτες ακόμα απίστευτες, πραγματώνονται, τα τελευταία χρόνια, στους κόλπους των χριστιανικών εκκλησιών. Παντού γίνονται εκδηλώσεις, συναντήσεις και συσκέψεις με σκοπό να προετοιμαστούν πλατύτερες ενότητες αναμεταξύ τους. Ο οικουμενισμός, από την περιοχή της θεωρίας, αρχίζει να περνά στην πράξη. Προαιώνιες δυσπιστίες, προκαταλήψεις και εχθρότητες, βαθιά ριζωμένες στην ψυχή των λαών, υποχωρούν για πρώτη φορά και αφήνουν να εξωτερικευθούν διαθέσεις για την προσέγγιση, την κατανόηση, τη συμφιλίωση των χωρισμένων Χριστιανών.
Ελεύθερο πνεύμα
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1998)
Το "Ελεύθερο Πνεύμα" ερχόταν στην ώρα του για να εκφράσει την διάθεση μιας καινούργιας γενεάς η οποία διαμορφωνόταν τότε, με ορθολογικό και πνευματικά διεθνιστικό προσανατολισμό. Για τούτο, μόλις βγήκε, χαρακτηρίστηκε ως το μανιφέστο της γενεάς εκείνης.
Ελεύθερο πνεύμα
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2019)
"[...] Οι συνέπειες του Μεγάλου Πολέμου και του κραχ του 1929 οδηγούν στην ανάδυση ενός νέου φιλελευθερισμού της ευημερίας (welfarism), που μοιάζει συμβατός για κάποιον που στη νεότητά του πέρασε από τη σαγήνη της Μόσχας στην "αντίληψη της κοινωνικής αλληλεγγύης"· εξού και τα επόμενα χρόνια θα έχει ως σταθερή αναφορά του το Νιου Ντηλ" (Κατερίνα Λαμπρινού - Γιάννης Μπαλαμπανίδης, 2019) "[...] Είταν η προσωπική εκδήλωση και αντίδραση ενός νέου ο οποίος αισθανόταν την ανάγκη να ξεφύγει από τον κλοιό που περιέβαλλε την ελληνική πνευματική ζωή στην τρίτη δεκαετία του αιώνα. Ε...
Δοκίμιο για την Αμερική
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2009)
Απαντώντας σε ερώτηση για το τι του έκανε περισσότερο εντύπωση έξω από την περιοχή της αισθητικής, ο Γιώργος Θεοτοκάς αναφέρει: "Η Δημοκρατία. Δεν εννοώ μονάχα την εξωτερική μορφή του πολιτεύματος. Εννοώ κάτι πολύ βαθύτερο, που διαποτίζει τη ζωή ως τις ρίζες της, που διαπλάθει τους ανθρώπινους χαρακτήρες, που ρυθμίζει τις καθημερινές σχέσεις των πολιτών. Σε καμιά χώρα της Ευρώπης από όσες έτυχε να επισκεφθώ δεν είχα μια τόσο ισχυρή, μια τόσο πραγματική αίσθηση της Δημοκρατίας όσο εδώ - μια τέτοιαν εμπειρία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της ελευθερίας, της ισότητας, της κυριαρ...
Γιώργος Θεοτοκάς, Νικόλας Κάλας: Μια αλληλογραφία
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Πρόσπερος (1989)
"Πάντοτε με συκοφάντησαν στην Αθήνα: πώς να πιστέψουν πως ο συγγραφέας του "Foyers d' Incendie" θα πήγαινε εθελοντής στον πόλεμο; Η στάση μου δεν είναι ενός επικούριου αλλά ενός στωικού με τη διευκρίνηση πως το να δείχνεις επικούριος στην εποχή μας είναι ο μόνος τρόπος να είσαι στωικός. Μόνο οι επικούριοι παραμένουν πάνω από αυτόν τον όχλο. Αφού αγαπάς τόσο τη Γαλλία γιατί δεν πας κι εσύ να πεθάνεις για την Αγγλία; [...] Μελετάω την πορτογαλική τέχνη προπάντων το style mamelien που είναι πολύ εκπληκτική. Θα δούμε τραγικά γεγονότα αλλά επίσης, ας το ελπίσουμε, και μεγαλειώδη...
Ασθενείς και οδοιπόροι
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2005)
"Ο Θεοτοκάς, με το ογκώδες και καλοδουλεμένο του μυθιστόρημα "Ασθενείς και Οδοιπόροι", πρότυπο, πάντα, διαύγειας, φραστικής ισορροπίας και αρμονίας, γεφύρωσε την απόστασή που τον χωρίζει από την πολυδιαβασμένη "Αργώ". Σ' αυτό το μυθιστόρημα (εμείς θα το χαρακτηρίζαμε πνευματικό και ψυχολογικό χρονικό, άκρως ιδεαλιστικό και εξανθρωπισμένο της πιο τραγικής νεοελληνικής περιόδου) μυθοποιούνται η πολεμική αντίσταση της Ελλάδας κατά των Ιταλών και των Γερμανών, προβάλλεται η Κατοχή, σκιτσάρονται φυσιογνωμίες που τις δίχασαν ηθικά τα γεγονότα, δίνονται πολλές πλευρές του μεγάλου...
Ασθενείς και οδοιπόροι
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2005)
"Ο Θεοτοκάς, με το ογκώδες και καλοδουλεμένο του μυθιστόρημα "Ασθενείς και Οδοιπόροι", πρότυπο, πάντα, διαύγειας, φραστικής ισορροπίας και αρμονίας, γεφύρωσε την απόστασή που τον χωρίζει από την πολυδιαβασμένη "Αργώ". Σ' αυτό το μυθιστόρημα (εμείς θα το χαρακτηρίζαμε πνευματικό και ψυχολογικό χρονικό, άκρως ιδεαλιστικό και εξανθρωπισμένο της πιο τραγικής νεοελληνικής περιόδου) μυθοποιούνται η πολεμική αντίσταση της Ελλάδας κατά των Ιταλών και των Γερμανών, προβάλλεται η Κατοχή, σκιτσάρονται φυσιογνωμίες που τις δίχασαν ηθικά τα γεγονότα, δίνονται πολλές πλευρές του μεγάλου...
Αργώ
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1998)
Το πρώτο μέρος της "Αργώς" κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1933. Το έργο ολοκληρώθηκε τρία χρόνια αργότερα σε δύο τόμους. Στην εισαγωγή του πρώτου τόμου σημείωνε ο Γιώργος Θεοτοκάς: "Σαν άρχισα αυτό το βιβλίο, η μοναδική μου πρόθεση ήταν να ζωντανέψω μερικά ανθρώπινα πλάσματα που τριγυρνούσανε στη φαντασία μου και βασάνιζαν τις ώρες της σχόλης μου. Κατόπι, σαν προχώρησε η δουλειά, μου ήρθε η όρεξη να δώσω με αυτήν την ευκαιρία, μια γενική κάπως έκθεση της ελληνικής ζωής και των προβλημάτων της εποχής μας. Έτσι η "Αργώ" πήρε διαστάσεις που δεν τις περίμενα". Το βιβλίο είναι μ...
Αργώ
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1998)
Το πρώτο μέρος της "Αργώς" κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1933. Το έργο ολοκληρώθηκε τρία χρόνια αργότερα σε δύο τόμους. Στην εισαγωγή του πρώτου τόμου σημείωνε ο Γιώργος Θεοτοκάς: "Σαν άρχισα αυτό το βιβλίο, η μοναδική μου πρόθεση ήταν να ζωντανέψω μερικά ανθρώπινα πλάσματα που τριγυρνούσανε στη φαντασία μου και βασάνιζαν τις ώρες της σχόλης μου. Κατόπι, σαν προχώρησε η δουλειά, μου ήρθε η όρεξη να δώσω με αυτήν την ευκαιρία, μια γενική κάπως έκθεση της ελληνικής ζωής και των προβλημάτων της εποχής μας. Έτσι η "Αργώ" πήρε διαστάσεις που δεν τις περίμενα". Το βιβλίο είναι μ...
Αργώ
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2016)
Το κλασικό έργο του Γιώργου Θεοτοκά για πρώτη φορά σε επίτομη και μονοτονική έκδοση "Όσο πιο ενδιαφέρουσα είναι μια εποχή τόσο πιο πολλές οι ευθύνες που επωμιζόμαστε απέναντι στον εαυτό μας αλλά και στο έθνος μας", έγραφε ο Κωνσταντινουπολίτης Γιώργος Θεοτοκάς σε μια ομιλία του σε μαθητές. Και αλήθεια, ποιος θα αμφισβητούσε το ιστορικό, κοινωνιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον της δεκαετίας του 1930, που θα χρειαζόταν μια Αργώ για να ταξιδέψει το αναγνωστικό κοινό της εποχής της και να το προβληματίσει για όσα συνέβαιναν; Ο Γιώργος Θεοτοκάς, λογοτέχνης και διανοούμενο...
Ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων για το Άγιον Όρος
Συλλογικό έργο
Ιωλκός (2000)
[...] Κατά την ανθολόγηση καταβλήθηκε προσπάθεια, ώστε να καλυφθεί σφαιρικά η καθημερινή, η λατρευτική ζωή, το περιβάλλον, οι συνήθειες, τα "άνθη" που βλάστησαν στην αθωνική Έρημο. Επιχειρήθηκε γλωσσική ενοποίηση και συγχρονισμός με τη σύγχρονη γλωσσική αντίληψη, διατηρήθηκαν όμως οι ιδιοτυπίες που εκφράζουν και το ύφος των συγγραφέων, όπως π.χ. του Νίκου Καζαντζάκη (μάχονταν αντί μαχόταν στο τρίτο πρόσωπο του ενικού στον Παρατατικό χρόνο και μαχόντουσαν στο τρίτο του πληθυντικού). Διορθώθηκαν σιωπηρά αβλεπτήματα ή λάθη οφειλόμενων σε άγνοια των αγιορείτικων δεδομένων. Σ...
Αναζητώντας τη διαύγεια
Θεοτοκάς Γιώργος 1905-1966
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2005)
Ο Γιώργος Θεοτοκάς, πολυσχιδής συγγραφέας και τολμηρός διανοούμενος, δεν δίσταζε να γράφει για ποικίλα θέματα: από τη ρωσική επανάσταση και τα μεσαιωνικά μνημεία της Ελλάδας μέχρι τον υπερρεαλισμό και το λογοτεχνικό ύφος... Προσπαθούσε πάντοτε να παίρνει θέση, να εκφέρει άποψη, να προβλέπει τις εξελίξεις. Κι ακόμη, διόλου τυχαίο, είναι ένας από τους πρώτους Έλληνες που μίλησαν για την ενωμένη Ευρώπη. Με τη συγκεντρωτική αυτή έκδοση των κριτικών του δοκιμίων διαγράφονται σημαντικές λογοτεχνικές τάσεις και απόψεις στη διάρκεια του εικοστού αιώνα, ενώ ολοκληρώνεται η εικόνα τ...
1944: Ο μοιραίος Δεκέμβριος μέσα από το φακό του Dmitri Kessel
Συλλογικό έργο
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
Για τα Δεκεμβριανά, σημείο καθοριστικό της νεότερης ελληνικής ιστορίας, έχουν γραφτεί πολλά. Εκείνες οι ημέρες του Δεκεμβρίου του 1944 "στοίχειωσαν" για δεκαετίες την Ελλάδα, καθώς υπήρξαν ένα είδος μήτρας και πειραματικού εργαστηρίου του φοβερού Εμφυλίου Πολέμου αλλά και της κρίσιμης διεθνούς ισορροπίας της χώρας. Με το πέρασμα των χρόνων, οι αναλύσεις για τα Δεκεμβριανά ξέφυγαν, όπως ήταν φυσικό, από την ανάγκη να λάβουν θέση στο ερώτημα "ποιος είχε την ευθύνη". Φωτίστηκαν πτυχές, οι επιστημονικές θέσεις υπερέβησαν σε όγκο και σημασία τις πολιτικές θέσεις που κάποτε ενδύθ...