Προσωκρατικοί αποκαλούνται οι πρώτοι έλληνες φιλόσοφοι, που εμφανίστηκαν πριν από τον Σωκράτη και αναφέρονται και ως φυσικοί, καθώς και οι πρωιμότεροι από τους σοφιστές. Κύριο θέμα των αναζητήσεών τους ήταν η προέλευση του κόσμου και η βασική δομή της φύσης. Η φιλοσοφία... Περισσότερες Πληροφορίες
Προσωκρατικοί αποκαλούνται οι πρώτοι έλληνες φιλόσοφοι, που εμφανίστηκαν πριν από τον Σωκράτη και αναφέρονται και ως φυσικοί, καθώς και οι πρωιμότεροι από τους σοφιστές. Κύριο θέμα των αναζητήσεών τους ήταν η προέλευση του κόσμου και η βασική δομή της φύσης. Η φιλοσοφία γεννήθηκε στην Ιωνία κατά τον 6ο αι. π.Χ. με τους τρεις Μιλήσιους, τον Θαλή, τον Αναξίμανδρο και τον Αναξιμένη. Ο Θαλής είναι ο πρώτος που έθεσε το κοσμοθεωρητικό πρόβλημα. Ως πρώτη αιτία και απαρχή των όντων έθεσε το νερό, εισάγοντας έτσι μια ενιαία ερμηνευτική αρχή, και μάλιστα υλική, όλων των φαινομένων. Ο διάδοχος του Αναξίμανδρος θεώρησε ως αρχή των όντων το άπειρο. Μέσα στο ένα, το άπειρο, περικλείονται σπερματικές δυνάμεις που γεννούν ζεύγη αντιθέτων, τα οποία διέπουν σύμφυτοι νόμοι και αιτιώδεις σχέσεις, έτσι ώστε ο κόσμος παρουσιάζεται ως ένα αυτοδύναμο και αυτοελεγχόμενο σύστημα. Σύγχρονος αλλά νεότερος του Αναξίμανδρου ο Αναξιμένης φαίνεται συνεχιστής της σκέψης του, καθώς ονόμασε πηγή όλων των πραγμάτων τον αέρα, τον οποίο θεώρησε άπειρο και υπεύθυνο για τα φυσικά φαινόμενα.
Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος (αρχ. Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος) ήταν Έλληνας προσωκρατικός φιλόσοφος που έζησε τον 6ο με 5ο π.Χ. αιώνα στην Έφεσο, στην Ιωνία της Μικράς Ασίας. Ήταν απόγονος του ιδρυτή της πόλης, Ανδρόκλου. Λίγα μας είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια και τη μόρφωσή του αλλά θεωρείται μάλλον αυτοδίδακτος και εμπνευσμένος, παρά εργατικός μελετητής του φυσικού κόσμου. Από τον μοναχικό του βίο, την περιφρόνηση για έλλειψης σοφίας της πλειονότητας των ανθρώπων αλλά ιδίως για την αινιγματική φύση της φιλοσοφίας του, καλείται «Σκοτεινός».
Ο Ηράκλειτος είναι γνωστός για την ιδέα της συνεχούς αλλαγής που διέπει ως νόμος το σύμπαν. Δική του είναι η φράση «Κανείς δεν μπορεί να μπει στο ίδιο ποτάμι δύο φορές». Πίστευε στο ότι ο κόσμος δημιουργείται από τη «φωτιά», την αντίθεση και τον πόλεμο μεταξύ των αντιθέτων, στο οποίο συμπληρώνει: «τα εναντιόδρομα έχουν ενιαία φορά - από τα αντίθετα γεννιέται η ωραιότερη αρμονία».
Η κύρια πηγή για την ζωή του Ηρακλείτου είναι ο Διογένης ο Λαέρτιος, παρόλο που κάποιοι αμφισβητούν την εγκυρότητά του. Ο Ηράκλειτος γεννήθηκε από μια αριστοκρατική οικογένεια στην Έφεσο, κατά το 544 π.Χ. Αν λάβουμε υπ' όψιν ότι η ακμή του συμπίπτει με την 69η Ολυμπιάδα (504 π.Χ.-501 π.Χ.) και ότι έζησε 60 έτη, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ο θάνατός του συνέβη το 484 π.Χ.. Πατέρας του αναφέρεται ο Βλύσων (ή Βλόσων) ή Ηράκων. Ανήκε στο γένος των Ανδροκλειδών, εκείνων δηλαδή που υπό την Αρχηγία του Ανδρόκλου, του γιου του Βασιλέα των Αθηνών Κόδρου, εξόρμησαν από την Αθήνα και έκτισαν στην Ιωνία (Μικρά Ασία) την Έφεσο. Ο Διογένης αναφέρει ότι ο Ηράκλειτος παραιτήθηκε της βασιλείας για χάρη του αδερφού του και ο Στράβων επιβεβαιώνει ότι υπήρχε μια κυριαρχούσα οικογένεια στην Έφεσο, με καταγωγή από τον Άνδροκλο και η οποία διατηρούσε ακόμα τον τίτλο, είχε εξέχουσα θέση στους αγώνες και μπορούσε να απολαμβάνει κάποια προνόμια. Πόσο μεγάλη εξουσία είχε ο βασιλιάς, είναι ένα άλλο ερώτημα. Η Έφεσος αποτελούσε τμήμα της Περσικής Αυτοκρατορίας από το 547 και διοικούταν από έναν σατράπη, καθώς ο Μεγάλος Βασιλέας επέτρεπε στους Ίωνες μια αξιοσημείωτη αυτονομία. Ο Διογένης γράφει ότι ο Ηράκλειτος συνήθιζε να παίζει αστραγάλους με τους νέους, στον ναό της Αρτέμιδος και όταν του ζητήθηκε να κάνει νόμους, εκείνος αρνήθηκε λέγοντας ότι "κεκρατήσθαι τη πονηρά πολιτεία την πόλιν", που σημαίνει ότι είχε επικρατήσει η φαυλότητα στην πόλη.
Οι περί του βίου του όμως αναφερόμενες ειδήσεις είναι πολύ λίγες. Ο Ηράκλειτος υπήρξε από παιδικής του ηλικίας άξιος θαυμασμού. Αν και δεν υπήρξε κανενός άλλου μαθητής, υποστήριζε ο ίδιος πως είχε μάθει τα πάντα από τον εαυτό του. Από τα διασωθέντα αποσπάσματα του έργου του, φαίνεται ότι γνώριζε πολύ καλά σχεδόν όλα τα συγγράμματα των προγενέστερων φιλοσόφων, των επικών και ελεγειακών ποιητών καθώς και όλες τις ιστορικές συγγραφές που κυκλοφορούσαν στην εποχή του στην Ιωνία.
Η εποχή του είναι μεταβατική και σηματοδοτείται από μεγάλες κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές αλλαγές. Η φιλοσοφία του αντιμετωπίζει κριτικά τις εξελίξεις της εποχής του και παίρνει αποστάσεις τόσο από τη μυθική παράδοση όσο και από τη νέα κοινωνία που ανατέλλει.
Δες όλα τα βιβλία του
Login and Registration Form
Σύνδεση
Εάν είσαι ήδη εγγεγραμμένος χρήστης, παρακαλούμε συνδέσου εδώ.
Δεν έχεις λογαριασμό;