ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΡΗΤΟΡΕΙΑ

Για να έχει κανείς σφαιρική ενημέρωση σχετικά με θέματα της αρχαίας ελληνικής ρητορείας, θα πρέπει να γνωρίζει πώς γεννήθηκε και πώς αναπτύχθηκε η ρητορική στην αρχαιότητα, ποιοι είναι οι σπουδαιότεροι ρήτορες και το έργο τους, και ποια είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά της τέχνης αυτής. Ο εκπαιδευτικός, που ασχολείται διδακτικά με την αρχαία ρητορεία αλλά και οποιοσδήποτε θα ήθελε να ενημερωθεί σχετικά με αυτή, συνήθως υποχρεώνεται είτε να περιοριστεί στο ελάχιστο υλικό που περιέχουν τα σχολικά εγχειρίδια είτε να περιπλανηθεί στις ογκώδεις συγγραφές των ειδικών, κάτι που απαιτεί μεγάλη υπομονή, πολύ χρόνο και ειδικές γνώσεις. Το κενό έρχεται να καλύψει η εργασία μας αυτή. Χωρίς να καταπονεί τον αναγνώστη με υπερβολικό φόρτο λεπτομερειών αποθαρρύνοντάς τον έτσι από το να ενδιαφερθεί για το θέμα και, ενδεχομένως, να το μελετήσει στη συνέχεια πληρέστερα, δίνει μια πρώτη αλλά ουσιαστική και επιστημονικά έγκυρη ενημέρωση. Τα πέντε κεφάλαια της μελέτης αυτής αναφέρονται στις απαρχές της ρητορείας καθώς και τις ιδιαίτερες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες υπό τις οποίες εμφανίστηκαν οι πρωτοπόροι και οι πρόδρομοι του έντεχνου πεζού λόγου· στο πώς ξεκίνησε η πολιτική και η επιδεικτική ρητορεία στην Αθήνα και πώς η δικανική ρητορεία, ενώ είχε τις καταβολές της στη Σικελία, μεταλαμπαδεύτηκε και ευδοκίμησε στο δημοκρατικό κλίμα της κλασικής Αθήνας. Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο αφιερώνεται στους δέκα ρήτορες με αναφορά στα βιογραφικά τους στοιχεία και με μεγαλύτερο βάρος στην παρουσίαση του περιεχομένου και της τεχνοτροπίας των λόγων - όχι όλων, αλλά των σπουδαιότερων από αυτούς. Προκειμένου ο αναγνώστης να αντιληφθεί πώς λειτουργεί ο ρητορικός λόγος από άποψη όχι μόνο εξωτερική αλλά και εσωτερική, αναλύονται τα έργα των πιο σημαντικών αρχαίων τεχνοκριτών, ενώ επιχειρείται λεπτομερής καταγραφή όλων των στοιχείων εκείνων που συνιστούν τη ρητορική τέχνη. Και τέλος ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στα δικονομικά θέματα στην Αθηναϊκή Πολιτεία.