Η ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

"Ο Παύλος με τη Σμαραγδή και με άλλους δύο έκαναν από μια σπασμένη πόρτα ένα πρόχειρο φορείο, και η Ανθούλα, με τα ξανθά μαλλιά και το φιλντισένιο πρόσωπο, έφτασε στη γωνιά των μεγάλων δρόμων, στο σύνορο σχεδόν, απέναντι από τα τανκς. Η μάνα, κατάχλωμη μέσα στο παγωμένο πρωινό, πήρε το χωνί και με δύο πήδους στάθηκε στη μέση του δρόμου. "Σας παρακαλώ... σας παρακαλώ", φώναξε, "ακούστε με, σας παρακαλώ..." Μια ριπή ήρθε από απέναντι, αλλά οι σφαίρες πέρασαν ψηλά, "το παιδί μου, το παιδί μου πεθαίνει", ούρλιαξε κλαίγοντας· "βοηθήστε με χριστιανοί, το παιδί μου", και πέταξε κάτω το χωνί, προχώρησε πέντε βήματα και στάθηκε εκεί, με τα χέρια απλωμένα σαν ένας σταυρός θρήνου, μαυροφόρα μάνα. Και όλα σώπαιναν. Γύρισε η μάνα και πήρε την Ανθούλα αγκαλιά, και άρχισε αργά-αργά, να προχωράει για τ' απέναντι. Στη μέση του δρόμου, σαν να κουράστηκε, έγειρε, γονάτισε, απίθωσε το παιδί κάτω. Τότε, ο Παύλος μη λογαριάζοντας τίποτα, άφησε το όπλο του, όρμησε στη μέση του δρόμου, στην κυρα-μάνα, με δύο πήδους την πλησίασε, κι εκείνη σαν να ζωντάνεψε: "Τι έκανες, παιδάκι μου;" του ψιθύρισε. Το βράδυ, με διαταγή, και ίσως είχαν δίκιο, τιμώρησαν τον Παύλο και τον αφόπλισαν γιατί "εξετέθη εις κίνδυνον, άνευ αποχρώντος λόγου".

Εκείνη η περίοδος ήταν μια συμπυκνωμένη σε οδυνηρά γεγονότα εποχή που συνεχίστηκε για πολλά χρόνια: Κατοχή - Δεκέμβρης - Εμφύλιος. Ένα τεράστιο βασανιστικό μονοπάτι που όμως δεν τελείωσε στο τέλος της δεκαετίας, αλλά συνέχισε για πολλά, πολλά χρόνια. Οι περισσότεροι από εμάς που έζησαν αυτή την περίοδο, και από παιδιά ξεπετάχτηκαν στην ώριμη ηλικία, έχουν πολλά να θυμούνται. Οι ήρωες αυτού του βιβλίου, υπέφεραν, βασανίστηκαν, και άντεξαν, όσο μπόρεσαν, τα μαρτύριά τους...