ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΕΣ

Συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από τότε που άρχισα, το 1984· στο "Βήμα" για τρία χρόνια· στα "Νέα" μετά και επί 23 χρόνια ανελλιπώς. Σε εφημερίδες, δηλαδή εφήμερα πράγματα· αυτό θα πει "εφημερίδα". Οι επιφυλλίδες όμως δεν μπορεί να είναι εφήμερες: είναι προϊόν μελέτης, ακόμη και απόσταγμα πολύχρονης συσσώρευσης γνώσεων πολλές, όχι μόνον οι δικές μου. Σε ό,τι με αφορά, στο βάθος, καμιά φορά και στην επιφάνεια, τις επιφυλλίδες μου ενδιαφέρει η κοινωνία· οι κοινωνικές πραγματικότητες - ο ιστορικός αναζητεί τις πραγματικότητες της κοινωνίας σε κάθε ιστορική στιγμή του παρελθόντος. Επέλεξα, λοιπόν, λίγες από τις επιφυλλίδες που έχω γράψει· η επιλογή έγινε με κριτήριο να μελετούν, στο μέτρο του δυνατού, τις κοινωνικές σχέσεις του εκάστοτε παρόντος· να μελετούν πράξεις και ιδέες, κατά κανόνα των εξουσιών, που ωθούν σε αλλοίωση αυτών των σχέσεων, σε αλλαγές τους, σε ανατροπές - σε όλες τις όψεις, στο περιεχόμενο αυτού που ονομάζουμε κοινωνία. Το ίδιο κάνουν, και μάλιστα σε επιθετικό, ίσως και ειρωνικό ύφος, όταν επιχειρείται η ακύρωση της επιστημονικής έρευνας που οδηγεί στην ιστορική αλήθεια τεκμηριωμένα, όταν για ιδεολογικούς λόγους τονίζονται οι ιστορικοί μύθοι, όταν γίνεται συνολική ιδεολογική χρήση της ιστορίας, όταν, τέλος, αγιοποιούνται ιστορικά πρόσωπα που έκαναν τα αντίθετα από αυτά που προβάλλεται ότι έκαναν. Επιλογή μου ήταν επίσης να μην αλλάξω απολύτως τίποτε στο κείμενο όπως δημοσιεύτηκε: τα κείμενα έχουν και αυτά την ιστορία τους και εκφράζουν τις κοινωνικές προϋποθέσεις του βίου. Τέλος, προσπάθησα και εν πολλοίς, τουλάχιστον, επέτυχα να αφήσω τα όποια εσώψυχά μου μακριά από τα γραπτά μου: όταν τα εσώψυχα χτυπούν καμπάνες, αφήνουμε το μολύβι κάτω· είναι άλλο ο συναισθηματισμός. Δεκέμβριος 2013 Β.Κ (Από τον πρόλογο της έκδοσης)