Η ΠΙΣΩ ΟΨΗ ΤΟΥ ΚΑΘΡΕΦΤΗ

«Η επιταχυνόμενη κατάπτωση του πολιτισμού μας είναι τόσο φανερά παθολογική στη φύση της, και δείχνει τόσο καθαρά τα συμπτώματα της διανοητικής ασθένειας, ώστε να έχει γίνει επιτακτική η ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε τις διαγνωστικές μεθόδους της ιατρικής επιστήμης, για να μελετήσουμε τη δομή του πολιτισμού και της ανθρώπινης διάνοιας. Κάθε προσπάθεια για την αποκατάσταση της λειτουργίας ενός χαλασμένου μηχανισμού πρέπει να βασίζεται στην κατανόηση της δομής αυτού του μηχανισμού. Ελάχιστη ελπίδα υπάρχει ν' αντικαταστήσουμε τη λειτουργία του, χωρίς την αιτιακή κατανόηση της ομαλής λειτουργίας του και του χαρακτήρα της κατάρρευσής του. Ακόμα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, πολλές φορές, η κατάρρευση είναι εκείνη που μας οδηγεί να αντιληφθούμε τη δομή και τη φύση του συστήματος στην ομαλή του λειτουργία». (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Ο Λόρεντς, περιγράφοντας με πολυάριθμα παραδείγματα τη φυλογενετική εξέλιξη της γνώσης, θίγει τη μεγάλη διαμάχη της δυτικής φιλοσοφίας ανάμεσα στον ιδεαλισμό και τον υλισμό. Τελικά δεν καταλήγει βέβαια σε καμιά καινούργια γνωσιοθεωρία, αλλά σε μια νέα κατανόηση της πραγματικότητας, με την οποία είμαστε αξεχώριστα δεμένοι σαν γνωστικά, βουλητικά και ενεργητικά υποκείμενα. Ο Λόρεντς έχει την πεποίθηση ότι το μέλλον της ανθρωπότητας εξαρτάται ακριβώς απ' αυτή την επιστημονική κατανόηση της μοναδικής και ενιαίας λειτουργικής αλληλουχίας. Ο ερευνητής της φύσης σκέφτεται και κρίνει σαν γιατρός. Η κατηγορική επιταγή για ένα επιστημονικά θεμελιωμένο ανθρωποείδωλο περικλείει πρακτικά και ηθικά ζητήματα. Έτσι ο Λόρεντς κάνει τις διαγνώσεις με βάση τις γνωσιοκριτικές απόψεις του τις οποίες έχει αντλήσει μελετώντας τα νοσηρά συμπτώματα του πολιτισμού μας· γιατί είναι βασική θέση της ιατρικής, ότι οι παθολογικές διαταραχές προσφέρουν συχνά το κλειδί για την κατανόηση της ομαλής λειτουργίας. (...) (Από την παρουσίαση του βιβλίου)