ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Η παρούσα μελέτη έχει απλή διάρθρωση και δομή, ώστε να διευκολύνει τον αναγνώστη στην παρακολούθηση τόσο της ανάπτυξης του θέματος, όσο και του πηγαίου υλικού που παρατίθεται και αναλύεται σε αυτήν. Στην αρχή, παρουσιάζουμε τις απόψεις των εγχώριων αναθεωρητών –ιστορικών και μη– για το κρυφό σχολειό και αμέσως μετά απόψεις της διεθνούς βιβλιογραφίας. Στη συνέχεια, θα παρατεθούν και θα αναλυθούν μαρτυρίες που προέρχονται από την αρχή μέχρι το τέλος της Τουρκοκρατίας, που αποδεικνύουν και επιβεβαιώνουν, με το πλέον αναντίρρητο τρόπο, ότι οι Τούρκοι απαγόρευαν ευθέως και δίωκαν απηνώς την παιδεία αλλά και τη θρησκευτική ελευθερία των υπόδουλων Ελλήνων. Αμέσως μετά, ακολουθούν οι μαρτυρίες που αναφέρονται σε σχολεία που είχαν κλείσει οι Τούρκοι, τα οποία οι Έλληνες ραγιάδες είχαν ιδρύσει, μετά από πολλούς αγώνες, κόπους και μπαχτσίσια. Τέλος, παρουσιάζονται όλες οι μαρτυρίες που αναφέρονται, άμεσα ή έμμεσα, στην ύπαρξη του κρυφού σχολειού, οι οποίες χρονολογούνται από την εποχή της Τουρκοκρατίας μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα. Έτσι, με το ιστορικό υλικό του αρχειοδίφη και τον συλλογισμό του ιστορικού, σχηματίζονται τα τεκμήρια[8] για την απόδειξη της ιστορικότητας του διωγμού της παιδείας και των σχολείων από τους Τούρκους και, συνακόλουθα, της ιστορικότητας του κρυφού σχολειού. Η μελέτη κλείνει με τα συμπεράσματά της. Αμέσως μετά, ακολουθούν δύο παραρτήματα για την ανάπτυξη της παιδείας των Ελλήνων την περίοδο της Τουρκοκρατίας, μέσα και έξω από τα όρια της οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα παραρτήματα αυτά αποτελούν οργανικό και αναπόσπαστο μέρος της όλης μελέτης.