ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ

"O αδελφός μου o Τσαρλς κι εγώ βρεθήκαμε πρώτη φορά στην Ελλάδα στα τέλη Ιουλίου του 1954. Τον Τσαρλς τον είχε προσκαλέσει στη χώρα ο φίλος του από το πανεπιστήμιο Πέτρος Νομικός. Εγώ, ως μικρότερος αδελφός που ήμουν, τον ακολούθησα. Λίγες μέρες μετά την άφιξή μας στην Αθήνα ο Πέτρος μάς πληροφόρησε ότι θα μας πήγαινε στο νησί της καταγωγής του, τη Σαντορίνη. Οδηγήσαμε μέχρι τον Πειραιά κι επιβιβαστήκαμε στον Μιαούλη. Εν αντιθέσει με τα υπόλοιπα παμπάλαια ατμόπλοια του ελληνικού εμπορικού στόλου —τα περισσότερα εξ αυτών αγορασμένα δεύτερο και τρίτο χέρι από τη βόρεια Ευρώπη— ο Μιαούλης ήταν ολοκαίνουριος: Η ιταλική κυβέρνηση τον είχε παραχωρήσει στην Ελλάδα ως πολεμική αποζημίωση. Μετά από ένα ήρεμο ολονύχτιο ταξίδι μπήκαμε στην Καλντέρα, για την οποία έμαθα αργότερα ότι είναι ο μεγαλύτερος θαλάσσιος κρατήρας του πλανήτη. Όταν ο Τσαρλς κι εγώ πρωτοφτάσαμε στο νησί, μας είπαν ότι ο πληθυσμός του ανερχόταν σε περίπου 12.000 κατοίκους, κυρίως αγροτικές οικογένειες που καλλιεργούσαν σταφύλια, ντομάτες ή στάρι· επίσης, ψαράδες, λατόμους και ναυτικούς, που δούλευαν ως μούτσοι ή καπετάνιοι σε πλοία που γύριζαν ολάκερο τον κόσμο υπό ελληνική σημαία. Ο αρχικός πυρήνας του νησιού αποτελούνταν από μη ηφαιστειογενή ασβεστόλιθο και από μάρμαρο, αλλά κατά τη διάρκεια των τελευταίων 600.000 ετών πολλαπλή ηφαιστειακή δραστηριότητα δημιούργησε ή κατέστρεψε ολόκληρα κομμάτια γης, αφήνοντας σήμερα πέντε νησιά και νησίδες πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Τα τρία είναι θραύσματα του προαναφερθέντος αρχαίου ηφαιστείου το οποίο κατέρρευσε τον 16ο αιώνα π.Χ. Το 2006 εξέθεσα στα Φηρά μια σειρά από αυτές τις φωτογραφίες που τράβηξα τη δεκαετία του 1950. Θυμάμαι μια ηλικιωμένη γυναίκα που έβαλε τα κλάματα. Εκείνες τις εποχές, μου είπε, οι κάτοικοι του νησιού έλεγαν ακόμα καλημέρα ο ένας στον άλλο και πρόσφεραν ένα ποτήρι νερό στον γείτονά τους.