ΟΙ ΑΘΥΡΟΣΤΟΜΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΧΤΗΣ ΖΕΥΓΩΛΗ ΓΛΕΖΟΥ

Η παρούσα εργασία συμπληρώνει το "κλασικό" έργο της αείμνηστης Διαλεχτής Ζευγώλη - Γλέζου (Δ. Ζ. - Γλ.) "Παροιμίες από την Απείρανθο της Νάξου" (1963). Πρόκειται για την έκδοση 39 "αθυρόστομων" παροιμιακών κειμένων, τα οποία η προαναφερθείσα συλλογέας είχε αποστείλει στο (τότε) Κέντρο Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών. Ο συγγραφέας (σ.) αναλύει σε κάθε "παροιμία" την φαντασιακή της κατάσταση (imaginary situation) και τα "δομικά υλικά" της, το πώς, δηλαδή, συντίθεται η ενυπάρχουσα σε αυτήν μεταφορά ή η μετωνυμία μεταξύ της φαντασιακής κατάστασης και της κοινωνικής στην οποία αναφέρεται. (Ο όρος φαντασιακή κατάσταση δεν δηλώνει μια φαινομενικότητα, ένα αποκύημα της φαντασίας, αλλά την εκάστοτε πραγματική, που "σκηνοθετεί" ο λαϊκός άνθρωπος, με τα οικεία σε εκείνον υλικά). Αν και στην εργασία εκ των πραγμάτων αναλύεται ο "άσεμνος" παροιμιακός λόγος ως κείμενο, ο σ. υπενθυμίζει ότι η σημασία του εξαρτάται από την λειτουργία που αυτός επιτελεί σε συγκεκριμένα συγκείμενα και είναι, ως εκ τούτου, μεταβαλλόμενη, επειδή πρέπει να εξυπηρετεί κάποιον, κατά περίπτωσιν, ειδικό σκοπό. Παρ' όλα αυτά, εφαρμόζει εμπράκτως, στο Δεύτερο Κεφάλαιο κάποια από τα προτεινόμενα από τον ίδιον αιτούμενα κατά την μελέτη της παροιμίας και διατυπώνει παρατηρήσεις για τις συγκεκριμένες "άσεμνες παροιμίες" της Δ. Ζ. - Γλ. Στο Τρίτο Κεφάλαιό της ο σ. παρουσιάζει τις απόψεις του σε επίμαχα ζητήματα, σχετικά με (α) την ελληνική λαϊκή "παραδοσιακή αθυροστομία" (β) την σεξουαλικότητα και τις ερωτικές σχέσεις των δύο φύλων και (γ) την "ανδρική κυριαρχία", όλα ιδωμένα κατά την "ακίνητη" σχεδόν ελληνική προ-βιομηχανική κοινωνία. Η επαναπραγμάτευση των (κυρίαρχων σήμερα περί αυτά) ερμηνειών που επιχειρεί ο σ. αποδεικνύει, μεταξύ άλλων, ότι η "παραδοσιακή" γυναικεία ταυτότητα έχει μια πολυπλοκότερη ιστορία και κρίνει πως η γυναικεία ταυτότητα και σεξουαλικότητα, αλλά και η "ανδρική κυριαρχία" εκείνης της περιόδου ερμηνεύονται από τον φεμινιστικό λόγο με όρους νεωτερικών εποχών...