Στην παγκόσμια λογοτεχνική παραγωγή σπουδαία έργα αποτυπώνουν πόλεις, οι οποίες επαναδημιουργούνται με τη γραφή, αναλαμβάνουν συγκεκριμένες λειτουργίες και επωμίζονται αισθητικούς και ιδεολογικούς ρόλους. Στη συγκεκριμένη μελέτη αποδεικνύεται ότι οι Θεσσαλονικείς πεζογράφοι, καθένας ανάλογα με τα βιώματα, τους προβληματισμούς και τις επιδιώξεις του, "συνομίλησαν" με την πόλη τους.

Η απεικόνιση της πόλης στην πεζογραφία αλλάζει εντυπωσιακά από τον 18ο αι. ως τις αρχές του 20ου. Η λογοτεχνική πόλη μετατρέπεται σταδιακά από ένα στατικό σύνολο του χώρου σε μια σημαίνουσα ολότητα του χρόνου. Κι ενώ ως τώρα ο χαρακτήρας, η πλοκή και το θέμα κυριαρχούσαν ολοκληρωτικά, στο σύγχρονο αστικό μυθιστόρημα η έννοια της πόλης συνιστά ένα χώρο νοηματικό που κατέχει κεντρική θέση.

Στη μεταγραφή αυτή σε έντεχνο λόγο η Θεσσαλονίκη μεταμορφώθηκε και συχνά μυθοποιήθηκε, πάντως σε κάθε περίπτωση αναδείχτηκε σε μία από τις σημαντικότερες πόλεις της λογοτεχνίας. Η Θεσσαλονίκη του Πεντζίκη, του Ιωάννου, του Μπακόλα, του Βασιλικού και του Αλαβέρα μπορεί να σταθεί επάξια δίπλα στο Παρίσι του Balzac, του Hugo, του Baudelaire και του James, το Λονδίνο του Dickens, του Edgar Allan Poe και της Virginia Woolf, το Δουβλίνο του Joyce, τη Νέα Υόρκη του John Dos Passos, τις αμερικάνικες πόλεις του Kerouac, την Αλεξάνδρεια του Καβάφη κ.ά.