ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΕ ΕΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΚΡΑΤΟΣ

«Μακάρι να τον φάει η ψώρα! Ποιος είναι λοιπόν; Είναι ο Benedictus (ευλογημένος) Σπινόζα, που μάλλον θα του άξιζε να ονομάζεται Maledictus (καταραμένος), γιατί δεν γεννήθηκε στη γη άνθρωπος πιο καταραμένος απ’αυτόν. […] Στην αρχή υπήρξε Εβραίος, αλλά τον έδιωξαν από τη Συναγωγή, εξαιτίας των τερατωδών απόψεων που διατύπωνε εναντίον του ιουδαϊσμού, και προσχώρησε τελικά στον χριστιανισμό, δεν ξέρω με τί λογής πονηριές». Το 1670 ο Σπινόζα δημοσίευσε ανώνυμα, στη λατινική γλώσσα, τη Θεολογικοπολιτική πραγματεία (Tractatus Theologico-politicus) για να υπερασπιστεί την ελευθερία της σκέψης. Η ανωνυμία ήταν απαραίτητη λόγω του δηλητηριασμένου κλίματος που επικρατούσε τότε στο Άμστερνταμ. Δώδεκα χρόνια νωρίτερα οι δημοτικές αρχές, υπό την πίεση τόσο της Συναγωγής όσο και του καλβινιστικού ναού, του είχαν απαγορεύσει τη διαμονή στην πόλη αλλά και το δικαίωμα να δημοσιεύει κείμενα, κατηγορώντας τον ότι οι φιλοσοφικές του θέσεις ήταν ασύμβατες με τη θρησκευτική ορθοδοξία. Το 1656 η εβραϊκή κοινότητα τον είχε αποβάλει από τους κόλπους της και τον ίδιο χρόνο είχε εκδηλωθεί δολοφονική απόπειρα εναντίον του. Έκτοτε ζούσε σε διάφορες πολίχνες των Ενωμένων Επαρχιών. Μετά την έκδοση του Tractatus εγκαταστάθηκε στη Χάγη, όπου και πέθανε.